Page 292 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ

Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ
Ушбу харитадан қуйидаги кўрсаткичларнинг жой олиши мақбул
ҳисобланади:
► инвестицияларнинг иқтисодий самарадорлиги;
► ҳудуднинг ривожланиш салоҳияти;
► солиқ сиёсатининг асосий таркибий қисмлари;
► ҳудуднинг табиий-географик ва инфраструктура салоҳияти;
► фуқаролик индекси. Бунда аҳолининг ижтимоий фаоллиги,
бошқарув самарадорлиги, таълим олиш ва соғлиқни сақлаш хиз-
матларидан фойдаланиш имконияти, турли хилдаги ижтимоий-
иқтисодий маълумотларга эга бўлишлик, уларнинг очиқлиги,
маҳаллий ҳокимиятнинг аҳоли билан яқинлиги ва ҳамкорлиги би-
лан боғлиқ бўлган таркибий кўрсаткичлар қамраб олинади.
13. Ҳудудларнинг инвестицион жозибадорлигини (иЖ) баҳолашда
қуйидаги босқичларни амалга ошириш тавсия этилади:
ҳудудларнинг умумий ҳолатини баҳолашда кўрсаткичлар тизи-
мини (омилларини) танлаш. Ушбу босқичда ҳудуднинг иЖ аниқлашга
хизмат қиладиган кўрсаткичлар (омиллар) танланади ва уларнинг таъсир
кўрсатиш даражаси аниқланади.
ҳудуд ИЖ баҳолайдиган интеграл кўрсаткичлар ва уларнинг
аҳамиятини асослаш. Мазкур босқичда корреляцион-регрессион таҳлил
ва эконометрик моделлаштириш усулларидан фойдаланган ҳолда, ҳар бир
таъсир кўрсатадиган омилнинг статистик аҳамияти ҳисоблаб чиқилади.
омилларнинг таъсир кўрсатиш даражаси танлама кузатувлар асосида
аниқланади ва гепотезалар тестдан ўтказилади.
хусусий кўрсаткичларни баллик тизим асосида баҳолаш, ҳар бир
алоҳида олинган омилнинг ўртача баллини ҳисоблаш. Ушбу босқичда
баллик баҳолаш орқали ҳар бир омилни ҳисобга олган ҳолда ҳудуднинг
иЖ аниқланади. Бунда ҳар бир омилнинг таъсир кўрсатиш даражаси ва
вазнига баҳо берилади.
ҳудуднинг ИЖ бўйича якуний хулоса чиқариш. инвесторлар учун
зарурий ахборот бўлмиш ҳудуднинг иЖ бўйича қисқача хулосалар шакл-
лантирилади. Бунда ҳудудларнинг имконияти ва ижтимоий-иқтисодий
потенциалини баҳолаш, солиштириш имкони яратилади. Баллик тизим
орқали ҳудуд иЖга миқдорий ва сифатий баҳо бериш мумкин бўлади. Бу
эса, ўз навбатида, инвесторлар учун ҳудудлар кесими бўйича қарор қабул
қилишни тезлаштиради ва инвестицияларнинг йўналтирилиши таъмин-
ланади.
Бунинг учун қуйидаги баллар бўйича худуднинг иЖ баҳолаш тавсия
этилади: 2 балл – кўрсаткич инвесторлар талабини тўлиқ қаноатлантиради;
2 2
ЯКУНИЙ ХУЛОСА
1 балл – кўрсаткич инвесторлар талабини қисман қаноатлантиради; 0
балл – инвесторлар талабани мутлақо қаноатлантирмайди.
14. инвестиция сиёсатини амалга оширишда ҳукумат томонидан
қуйидаги асосий тамойилларга устуворликнинг қаратилиши, бизнингча,
энг мақбул йўл ҳисобланади:
► республика иқтисодиётига бевосита капитал маблағларни кенг
жалб қилишни таъминлайдиган ҳуқуқий, ижтимоий-иқтисодий ва
бошқа шарт-шароитларни мунтазам такомиллаштириш;
► республикамизга жаҳон даражасидаги технологияни етказиб бе-
раётган, иқтисодиётнинг замонавий таркибини вужудга келтириш-
га кўмаклашаётган хорижий сармоядорларга имтиёз ва преферен-
цияларни тақдим этиш тизимини такомиллаштириш;
► маблағларни рақобатбардош маҳсулотларни ишлаб чиқариш билан
боғлиқ бўлган энг муҳим устувор йўналишларга йўналтириш;
► ташқи иқтисодий фаолиятда рақобат қила оладиган ва валюта ту-
шумини таъминлайдиган етакчи тармоқларни қўллаб-қувватлаш;
► аҳоли бандлигини таъминлайдиган ва миллий даромадни ошириш-
га қаратилган ишлаб чиқариш ва хизмат кўрсатиш соҳаларини ри-
вожлантириш;
► энергия тежамкор ва атроф муҳитга кам зарар етказадиган юқори
технологик, замонавий ускуналарни ўрнатиш;
► маҳаллий шароитларга мос келадиган илғор хорижий технологи-
яларни татбиқ этиш, ўзимизда яратилаётган ихтироларни рағбат-
лантириш ва билимлар иқтисодиётига маблағлар йўналтириш.
2