Page 78 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ

Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ
ҳ.к.лар орқали амалга оширилади. конгломерат кластер учун хос бўлган
ўзаро таъсирлашиш тури кўпинча давлат-хусусий шерикчилиги асосида
амалга оширилувчи қўшма лойиҳада иштирок этиш ҳисобланади.
шу тарзда, кластерлар иқтисодий тизимни мустақил ташкил этиш-
нинг янги турларини намоён этади, кластер сиёсати эса ҳудудий сиёсат-
нинг муҳим таркибий қисми ҳисобланади, уни амалга оширишнинг за-
мирида лойиҳавий бошқарув ёндашуви ётади.
Мазкур тадқиқот давомида аниқланган ҳудудий кластерларни инф-
ратузилмавий таъминлашни шакллантириш хусусиятлари ҳудудий клас-
терларни ривожлантириш дастурларида ҳисобга олиниши лозим бўлган
ривожлантириш институтларини ташкил этиш (ҳамкорликка жалб этиш)
заруратини аниқлаш имконини беради.
Ҳудудларда иқтисодий кластерлаштириш соҳасида чора-тадбирлар-
ни амалга ошириш самарадорлиги етарлича юқори эмаслигининг асосий
сабабларидан бири – кластер сиёсатини ўтказишда масъул бўлган давлат
ҳокимияти ва бошқаруви органлари ва кластерларни яратишда иштирок
этувчи тадбиркорлик тузилмалари ўртасида мулоқот даражасининг
пастлиги ҳисобланади.
шунинг учун ҳудудларда кластерларни ривожлантириш омиллари си-
фатида 1.4.5-расмда келтирилган схемани қайд этиш жоиз. Унда келтирил-
ганидек, асосий омиллар – ишлаб чиқариш, ташкилий-бошқарув, молиявий,
сиёсий ва иқтисодий омиллар ҳисобланади. Ушбу омилларга уйғунликда
қараш, уларни ўзаро боғлиқликда таҳлил қилиш ҳудудларда кластер-
лаштириш тизимининг самарали амалга оширилишини таъминлайди.
БИРИНчИ БОБ БўЙИчА хУлОсА
1. Жаҳонда юз бераётган тенденциялар таҳлили натижаларига кўра,
ривожланган мамлакатларнинг барчасида қишлоқ хўжалиги қайсидир
маънода давлат томонидан рағбатлантирилади ва уларга ҳар йили дав-
лат бюджетидан субвенция/дотациялар ажратилади. Қишлоқ хўжалиги
соҳасининг бошқа соҳаларга қараганда инвестицион жозибадорлигининг
пастлиги туфайли ҳам инвесторлар кўпинча ўз маблағларини юқори да-
ромад келтирадиган соҳага йўналтиришга ҳаракат қилишади.
инвестицияларни йўналтиришда асосий жиҳатлардан бири сифа-
тида ҳудуднинг инвестицион жозибадорлигини инобатга олиш, шун-
га мувофиқ равишда оқилона қарор қабул қилиш кўзланган мақсадни
амалга оширишнинг бирламчи шартидир.
Узоқ муддатли оралиқда аграр соҳага ихтисослашиб қолган ҳудуд-
ларнинг ижтимоий-иқтисодий ривожланишини таъминлаш борасида
ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ 1 - Б О Б
ИЛМИЙ-НАЗАРИЙ АСОСЛАРИ
қуйидаги йўналишларга устувор эътибор қаратиш мақсадга мувофиқ
ҳисобланади:
► саноат ишлаб чиқариш ҳажмини кўпайтириш, таркибий ислоҳот-
ларни кучайтириш ва яҲМда индустриал сектор даражаси улуши-
ни ошириш;
► қайта ишлаб чиқаришни интенсивлаштириш мақсадида қишлоқ
хўжалиги билан саноат соҳаси ўртасидаги кооперацияни ривож-
лантириш;
► ҳудудда мавжуд бўлган табиий-маҳаллий хом ашё ресурсларининг
тури, ҳажмидан келиб чиқиб ишлаб чиқариш кучларини жойла-
штириш;
► ҳудудларнинг имконияти ва салоҳиятидан келиб чиқиб юқори дара-
жадаги ихтисослашувни таъминлаш, кучайтириш ва мавжуд тажри-
бани Ўзбекистоннинг бошқа ҳудудларига ёйилишини таъминлаш;
► меҳнат бозоридаги вазиятни барқарорлаштириш, айниқса, қишлоқ
меҳнат бозоридаги вазиятни мувозанатлаштириш, ҳудудий меҳнат
бозорида вужудга келган тафовутни (диспропорция) олдини олиш
мақсадида юқори меҳнат талаб қиладиган ишлаб чиқариш коп-
лексларини йўлга қўйиш;
► ҳудудларда ишлаб чиқариш ресурсларидан самарали фойдаланиш-
ни таъминлаш мақсадида ишлаб чиқариш ва бозор инфратузилма-
ларининг ривожланишини таъминлаш;
► маҳаллий ишлаб чиқариш ва иқтисодиётни техник ва технологик
жиҳатдан қайта қуроллантириш ва модернизациялаш жараёнлари-
ни тезлаштириш;
► ҳудудларда яратиладиган ялпи ҳудудий маҳсулотларни ўртача умум-
республика кўрсаткичидан пасайиб кетишининг олдини олишда
турли хилдаги ишлаб чиқариш ва хизмат кўрсатиш соҳаларининг
ривожланишини таъминлашдан иборат.
2. инвестицион жозибадорликнинг кучли ва кучсиз томонларини қу-
йидаги схема орқали умумлаштирган ҳолда изоҳлаш мумкин:
ишбилармонлик муҳитини соғломлаштириш ва бизнесни юритиш
бўйича қулай шарт-шароитларни яратиш учун қуйидагиларга эътибор
қаратиш мақсадга мувофиқ ҳисобланади:
► бизнесни юритиш арзонлигини таъминлаш учун маъмурий таз-
йиқлар ва таомилларни камайтириш, пухта ва ҳар томонлама ўй-
ланган солиқ тизимини яратиш;
► барча томонларнинг (инвесторлар, ҳамкорлар) ўзаро манфаатлари-
ни ўйлаган ҳолда, очиқ ва шаффоф «ўйинларни» ташкил этиш ва
рақобат муҳитини ривожлантириш;