Page 74 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ

Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ 1 - Б О Б
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ ИЛМИЙ-НАЗАРИЙ АСОСЛАРИ
2-босқич. кластерларни ривожлантиришнинг устувор йўналишлари ган консалтинг инфратузилмавий хизматларига эҳтиёж сезилади. Бун-
бўйича лойиҳаларни ишлаб чиқиш ва амалга ошириш – бизнес-инкуба- да мустақил йўналиш сифатида ҳудудда иқтисодий кластерлаштириш
торлар, кафолат фондлари, жамоавий фойдаланиш марказлари, техноло- салоҳияти ва эҳтимолий йўналишларни баҳолаш имконини берувчи жа-
гиялар трансфери марказлари. моавий маркетинг лойиҳаларини ишлаб чиқиш мақсадга мувофиқдир.
3-босқич. кластерларни ривожлантиришнинг стратегик лойиҳаларини Маълумки, ушбу соҳанинг тўлақонли ривожланишида маҳаллий
ишлаб чиқиш ва уни амалга ошириш – технопарклар ва/ёки технопо- ҳокимиятлар, маҳаллий ўзини ўзи бошқариш органлари кластерларни
лислар. ривожлантириш ташкилотларини шакллантиришнинг ташаббускорлари
4-босқич. кластерларнинг мустақил тартибга солган ҳолда ривож- сифатида қатнашишлари, шунингдек, кластерларни ташкилий ривож-
лантириш – алоҳида иқтисодий ҳудудлар. лантириш бўйича чора-тадбирларни ишлаб чиқишлари, уларни қўллаб-
инновацион йўналтирилган кластерларни шакллантириш ва ривож- қувватлашлари мақсадга мувофиқ ҳисобланади.
лантиришда тадбиркорлик тузилмалари, фан ва таълим муассасалари ўр- Ҳудудда вертикал бирлашган кластерни шакллантириш яку-
тасидаги ҳамкорликни фаоллаштириш асосий аҳамиятга эга бўлади, бу ний маҳсулотни яратишга кўмаклашувчи ишлаб чиқариш, молиявий-
эса биринчи босқичда ташкилотлар – кластерларнинг доимий иштирок- иқтисодий, логистик ва бошқа алоқаларнинг мукаммал занжири мавжуд
чиларини бошқариш тизимини такомиллаштиришни талаб этади. бўлишини кўзда тутади. олимларнинг фикрларига кўра, ушбу кластер-
шунинг учун стратегик ва инновацион менежмент, кластер кор-
хоналарда янги бошқарув усуллари ва механизмлари бўйича энг яхши нинг инфратузилмавий таъминоти ишлаб чиқариш занжири доирасида
амалиёт намуналарини аниқлаш ҳамда уларни самарали тарғиб этиш- минтақада турли-туман ишлаб чиқаришларнинг ўзаро таъсирлашуви са-
га кўмаклашиш бўйича мунтазам ишларни олиб боришга ихтисослаш- марадорлигини оширишга кўмаклашувчи бозор инфратузилмаси инсти-
тутларига боғлиқдир (1.4.3-расм).
Фикримизча, ҳудудда вертикал бирлаштирилган кластернинг тарки-
Ҳудудий ҳокимият Тадбиркорликнинг
институционал бида, унинг ривожланиш босқичига боғлиқ тарзда, бозор инфратузил-
Тадбиркорликни инфратузилмаси масининг қуйидаги институтларини яратиш тизимини фаоллаштириш
қўллаб-қувватлаш лозим:
инфратузилмаси 1-босқич. кластернинг доимий иштирокчиларини аниқлаш ва иқти-
Вертикал бирлаштирилган кластер содий кластерлаштиришнинг минтақавий стратегияларини ишлаб чиқиш
– савдо-саноат палатаси.
Қишлоқ хўжалиги корхоналари 2-босқич. кластерларни ривожлантиришнинг устувор йўналишлари
учун ресурс таъминотчилари бўйича тажриба лойиҳаларини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш – давлат
харидларини автоматлаштириш тизимлари.

Инновацион маҳсулот 3-босқич. кластерларни ривожлантиришнинг стратегик лойиҳаларини
истеъмолчилари Қишлоқ хўжалиги корхоналари ишлаб чиқиш ва амалга ошириш – логистик марказлар, онлайн майдон-
лари.
4-босқич. кластерларни ўз-ўзини тартибга солиб ривожлантириш
Бозор инфратузилмаси Якуний маҳсулот ишлаб чиқарувчилар – ахборот-маркетинг марказлари.
(инновацион маҳсулот) (озиқ-овқат саноати корхоналари)
Ўрта муддатли истиқболда вертикал бирлаштирилган кластерлар-
ни ривожлантиришнинг мақсадли йўналишини мувофиқлаштириш ва
1.4.3-расм. Вертикал бирлаштирилган кластернинг ташкилий-иқтисодий рақобат тамойилларида такрор ишлаб чиқариш жараёнида тадбиркор-
модели (агрокластер мисолида). 1
лик тузилмаларининг ўзаро таъсир кўрсатиш механизмини қайта таш-
1 Хоменко Е.Б. «Управление развитием инфраструктуры предпринимательства в условиях
перехода к информационной экономике» мавзусидаги докторлик диссертацияси (Санкт-Петер- кил этиш мақсадга мувофиқдир (3-илова). Бунга «пастдан» кластерли
бург. 2014 й.) маълумотлари асосида тайёрланган. ташаббусни амалга оширишга қаратилган кластер сиёсати кўмаклаша-