Page 72 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ

Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ 1 - Б О Б
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ ИЛМИЙ-НАЗАРИЙ АСОСЛАРИ
дан фойдаланувчи горизонтал ва вертикал бирлаштирилган тадбир- инфратузилмавий таъминот мавжуд бўлгандагина самарали ҳисобланади,
корлик тузилмаларининг мавжудлиги; деган хулосага келиш имконини беради.
► замонавий технологиялардан фойдаланувчи, рақобатбардош маҳсу- Бунинг учун ҳудудларда кластерни ташкил этиш бўйича алгоритмни
лотлар ишлаб чиқарувчи, бир ёки бир неча турдаги маҳсулотларни ишлаб чиқиш тақазо этилади. 1.4.1-расмдан кузатиш мумкинки, давлат
ишлаб чиқаришга ихтисослашган кичик бизнес ва хусусий тадбир- сиёсати асосида ҳудуднинг мавжуд имкониятлари, ижтимоий-иқтисодий
корлик субъектлари сонининг ортиши; салоҳиятидан келиб чиқиб, маълум бир стратегия ишлаб чиқилади ҳамда
► бизнес-тузилмалари вакилларининг кластерда иштирок этиш зару- унинг кетма-кетлиги мақсадли равишда ўрнатилади.
ратини англаб етишлари. кластернинг ривожланиши омилларнинг ҳолати ва қўллаб-қувватловчи
Фикримизча, ҳудудий кластерлар доирасида тадбиркорлик фаоли- тармоқларнинг уйғунлигига, энг муҳими, ҳудуднинг товар ва хизматларга
ятини инфратузилмавий таъминлашнинг устувор жиҳатларидан келиб бўлган эҳтиёжига боғлиқ бўлади. У айнан истеъмол талаби, омилларнинг
чиқиб, уларнинг қуйидаги турларини таклиф этиш мумкин: мавжудлиги, имкониятларнинг даражаси, соҳалар, тармоқлар ва давлат-
► инновацион жиҳатдан йўналтирилган – фан ва таълим муассасала- нинг иқтисодий сиёсати таъсирида шаклланади. Шу ҳолатларга кўра
ри иштирокида ҳудудий иқтисодиётнинг ўхшаш секторлари ичида ҳудуднинг инвестицион муҳит жозибадорлигига баҳо берилади ва у ички
шаклланади; ҳамда ташқи инвестицияларнинг кириб келиши учун омил бўлади.
► вертикал бирлашган (интеграцияланган) – ишлаб чиқариш жа- аниқланган ва олиб борилган изланишларга кўра, жаҳонда иннова-
раёнининг ёндош босқичлари кластер ўқини шакллантирувчи, цион йўналтирилган кластернинг тараққий этиши жараёнида тадбиркор-
иқтисодиётнинг муайян секторида (тармоғида) вертикал ишлаб ликни қўллаб-қувватлаш инфратузилмасининг қуйидаги босқичлари ва
чиқариш занжири шаклланади; институтлари фаолият юритмоқда:
► конгломерат (тасодифий) – минтақанинг иқтисодиёт секторлари 1-босқич. кластернинг доимий иштирокчиларини аниқлаш ва иқти-
ва иқтисодий фаолият турларининг юқори асосланган йиғиндиси содий кластерлаштиришнинг ҳудудий стратегияларини ишлаб чиқиш
шаклланади. – кластерли ривожлантириш марказлари.
Бошқарувга кластерли ёндашувни татбиқ этишга оид хориж ва
маҳаллий тажриба, назария ва услубиятни ўрганиш асносида кластерни
татбиқ этиш тадбиркорлик фаолиятининг хусусиятларига мос келувчи Ҳудудий ҳокимият Тадбиркорликнинг
институционал
Тадбиркорликни инфратузилмаси
СТРАТЕГИЯ, қўллаб-қувватлаш
Имкониятлар СТРУКТУРА, инфратузилмаси
РАҚОБАТ Инновацияга йўналтирилган кластер
Фан ва таълим муасса-
салари (ИТИ, ОТМ,
муаллифлар жамоаси)

Омилларнинг Талаб ҳолати Инновацион тадбир-
корлик субъектлари
ҳолати

Инновацион маҳсулот Бозор инфратузилмаси
Алоқадор ва Давлатнинг истеъмолчилари (инновацион маҳсулот)
қўллаб-қувватловчи иқтисодий 1.4.2-расм. Инновацияга йўналтирилган кластернинг
тармоқлар сиёсати ташкилий-иқтисодий модели. 1

1 Хоменко Е.Б. «Управление развитием инфраструктуры предпринимательства в условиях
1.4.1-расм. Кластерни ташкил этиш алгоритми. 1 перехода к информационной экономике» мавзусидаги докторлик диссертацияси (Санкт-Петер-
1 Муаллиф томонидан тузилган. бург. 2014 й.) маълумотлари асосида тайёрланган.

2