Page 76 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ

Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ 1 - Б О Б
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ ИЛМИЙ-НАЗАРИЙ АСОСЛАРИ
1-босқич. кластернинг доимий иштирокчиларини аниқлаш ва иқти-
Ҳудудий ҳокимият Тадбиркорликнинг содий кластерлаштиришнинг минтақавий стратегияларини ишлаб чи-
институционал қиш.
Тадбиркорликни инфратузилмаси 2-босқич. кластерни ривожлантиришнинг устувор йўналишлари бў-
қўллаб-қувватлаш йича тажриба лойиҳаларини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш.
инфратузилмаси
Конгломерат (тасодифий) кластер 3-босқич. кластерларни ривожлантиришнинг стратегик лойиҳала-
рини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш.
Кичик бизнес ва хусусий 4-босқич. кластерни мустақил тартибга солиб, ривожлантириш.
тадбиркорлик корхоналари конгломератли кластер доирасида алоқаларнинг юқори парвозлилиги
Кластер ҳосил қилувчи тадбиркорлар уюшмалари ва кенгашлари, жамоатчилик ташкилотлари,
корхоналар палаталар ва ҳ.к. каби тадбиркорлик тузилмаларининг ўзаро таъсирла-
шувини мувофиқлаштирувчи ва қўллаб-қувватловчи ташкилотларга
боғлиқ. кластер иштирокчиларининг ички боғлиқлиги доимий олди-
Бозор инфратузилмаси Якуний маҳсулот истеъмолчилари
(минтақлараро, миллий) (ички ва ташқи) сотди битимлари, ходимларнинг ҳаракатчанлиги, ахборот алмашиш ва
– самарали банк тизими; – саноат ишлаб чиқариш жараё-
1.4.4-расм. Конгломерат кластернинг ташкилий-иқтисодий модели. 1
– табиий-ресурс – фонд бозорининг ривожланиши; нини давлат томонидан тартиб-
га солиш тизими;
ди. Бошланғич босқичда кластерлар ва уларнинг иштирокчилари ўз-ўз- салоҳияти; – жамоавий инвестициялаш инсти- – давлат ва ҳудудий бошқарув-
тутларининг ривожланиши;
ларини ривожлантириш стратегиясини шакллантиришда бир-бирларига – меҳнат ресур- – лизинг ва факторинг хизматла- нинг маъмурий, бюджет-солиқ,
слари;
муҳтож ҳисобланади. Савдо-санот палатаси ушбу йўналишда ёрдам кўр- – илмий-техник рининг ривожланиши; пул-кредит сиёсати;
сатувчи институт ролини ўйнайди. ва илмий- – саноат корхоналарининг венчур – махсус маъмурий ва ахборот
инфратузилмасининг мавжуд-
капиталига эга бўлиш имкония-
вертикал бирлаштирилган кластер потенциал разряддан амал қилувчи тадқиқот ти; лиги;
салоҳияти;
тоифага ўтиши учун ҳудудда маълум инфратузилмавий шароитлар, жум- – транспорт ин- – ташаббусларни грантлар орқали – ҳуқуқий-меъёрий асослар (са-
фратузилмаси;
ладан, тегишли бозорларга кластер корхоналарининг кириши, хом ашё, – муҳандислик қўллаб-қувватлаш ноатнинг ривожланишини таъ-
минлашга қаратилган қонунлар,
ходимлар ва логистик таъминотдан фойдаланиш имкониятлари яратили- ифратузилма- қарорлар ва ҳудудий дастур-
ши лозим. си лар.
Минтақанинг етакчи корхоналари устувор ўринга эга бўлганда клас- Молиявий
тернинг конгломерат тури шаклланади. Ҳудудий хўжаликнинг самара-
дорлигини оширишнинг асоси сифатида кластер ҳосил қилувчи корхо- Ишлаб чиқариш ОМИЛЛАР Ташкилий-бошқарув
налар рақобатбардошлигини ошириш учун институционал шароитларни
яратиш ушбу сектор ёки ҳудудда иқтисодий фаолият турини ривожлан- Сиёсий Иқтисодий
тиришга кўмаклашувчи институционал инфратузилмани шаклланти-
риш инфратузилмавий таъминотнинг устувор жиҳатига айланади (1.4.4-
расм). – сиёсий вазият; – инвестицион муҳит;
конгломерат кластер инфратузилмасининг марказий кичик тизими – кластерли инвестициялашда ҳукумат ва – тадбиркорлик муҳити;
ҳудудий ҳокимиятларнинг сиёсати;
институционал инфратузилма ҳисобланади, унинг таркибида кластер- – давлатнинг кластерлаштириш ташаббуси; – тармоқ ичидаги рақобат;
– тармоқлараро рақобат;
нинг ривожланиш босқичларида турли институтларнинг аҳамияти янада – ҳусусий-давлат ҳамкорлиги – товар ва хизматларга бўлган махсус талаб.
юқори бўлади:
1.4.5-расм. Кластерларни ривожлантириш омиллари. 1
1 Муаллиф томонидан тузилган. 1 Муаллиф томонидан тузилган.