Page 12 - Magazine 07 Of June 2024_Neat

Baptistery - 2024 │ Message from Teachers

umwenda, ibiribwa, filimi, umupira, Platon (427-347 a-c-n), umwe mu nikibashishikaje ari ukwimara irari
umuziki, yewe n’ibindi bireshya bahanga bo hambere w’umugereki kamere no guhaza umubiri wabo
umutima n’ubwenge bw’umuntu. Ariko yagerageje kugenekereza imvano nubwo udahaga. Papa Benedigito
se ko ibi byose tubyita « urukundo » y’uru rukundo. Mu gitekerezo cye wa XVI, yongeraho ko ibi ari
mu kinyarwanda, byaba bifite « Mythe d’Aristophane » dusanga ukwirengagiza nkana ko umuntu
igisobanuro kimwe? mu gitabo yise « Le Banquet », atagizwe n’umubiri gusa ahubwo
Oya! Kugira ngo hagaragazwe yerekana ko : « kera ‘Zeus’ imana agizwe n’umubiri, umutima na Roho,
igisobanuro cya buri cyiciro nkuru y’abagereki yari yararemye bityo no kugarukiriza urukundo ku
cy’urukundo, abagereki bifashishije umuntu abumbiye hamwe umugabo irari kamere ry’umubiri bikaba
amagambo atatu (3) y’ururimi n’umugore. Nyamara yaje byarusenya aho kurwubaka.
rw’ikigereki, ari na rwo rurimi kugaragaza imbaraga zidasanzwe
rwanditswemo ibitabo bya Bibiliya maze yivumbura ku mana. b) « PHILIA »
by’Isezerano Rishya ndetse na bimwe Zeus byarayirakaje cyane niko « PHILIA » ni urukundo ruhuza
mu bitabo by’Isezerano rya Kera. kumutandukanya imucamo kabiri. ababyeyi n’abavandimwe cyangwa
Ayo magambo ni EROS, PHILIA na Nuko kuva ubwo igice kimwe kijya se urukundo hagati y’abantu
AGAPE. Yose avuga uru kundo. Ariko ukwacyo n’ikindi ukwacyo. bafitanye isano y’amaraso. Uru
se ni uruhe rukundo ? rukundo kandi turusanga ku
Umugabo ajya ukwe n’umugore bantu bafitanye ubucuti. Iri jambo
a) « EROS » ukwe. Nyamara buri wese agahora turisanga mu Ivanjili uko yanditswe
«Eros» ni urukundo rushingiye ku ararikiye cya gice cyamuvuyeho, na Matayo aho Yezu agira ati :
irari kamere ry’umubiri hagati mbese agishakisha ngo arebe ko « Ukunda se cyangwa nyina kunduta
y’umugabo n’umugore cyangwa yakongera gusubirana agasubira ntakwiriye kuba uwanjye.
se hagati ny’umusore n’umukobwa. nk’uko yahoze ». Uru rukundo ni rwo
Umwongereza William SHAKESPEARE Platon yise « EROS ». « EROS » rero, Ukunda umuhungu we cyangwa
(1564-1616) dukesha igitekerezo ni urwo rukundo rwishakira iraha umukobwa we kunduta, ntakwiriye
cyamenyekanye cyane cy’urukundo ry’umubiri. Rurangwa no kwikubira kuba uwanjye (Mt 10,37) ». Uru
rwa ROMEO na JULIETTE (1597), no guhindura uwo rushaka ikiribwa rukundo rushingira ku isano abantu
avuga ko « Eros » ari urukundo cyo kwihaza no kwimara irari. bafitanye cyangwa ku bucuti
rushingiye ku irari kamere ry’igitsina busanzwe bitewe n’ikibahuje dore
(instinct sexuel). Ikiranga urukundo ko ubucuti budashingira kubusa.
nk’uru ni impamyi ikabije, gutitiriza
no kuba nta handi rwerekera atari
uguhaza irari ry’umubiri.

Uru rukundo rugira ubukana burenze
urugero nyamara rukayoyoka vuba.
Kugira ngo twumve neza ubukana
bw’uru rukundo twafata urugero
dusanga muri Bibiliya, mu gitabo
cya Kabili cya Samuel (2Sam 13,
1-18) Aho badutekerereza inkuru ya
Amunoni wakunze Tamari mushiki we Papa Benedigito wa XVI mu
uko byagenze. ibaruwa yise “Deus Caritas Est » Umuhanga w’umugereki muri «Philo-
yerekana ko muri iki gihe hariho sophia» witwa ARISTOTE (384-
ibitekerezo byo kwimika umubiri 322), mugitabo yise «L’Ethique
n’irari ryawo no kwiyemeza à Nicomaque» yerekana ko
kuwunezeza ntakabuza. Ku buryo « Philia » ari urukundo rusaba
urukundo abantu bagira igishuko uruhare rwa buri wese ku bahujwe
cyo kurugarukiriza ku kwimara irari n’urwo rukundo. Mbese ni urukundo
ry’umubiri. Ni ukuvuga ko akenshi rwa mpa nguhe cyangwa se rwa
abantu abavuga urukundo muri iki magirirane.
gihe baba bivugira « EROS » kuko
12

MAGAZINE OF COLLEGE ST JEAN NYARUSANGE │ VOLUME 07 │ 2023-2024