Page 72 - Bursa

İtilâf Devletleri Bursa’nın Yakılmaması verebiliyoruz. Çünkü hem General
İçin Çaba Gösteriyor Soumelas hem de Albay Ciolaç Kapulo,
Türklerin bu tepkileri temelsiz değildi. Bursa’nın yakılmaması konusunda olumsuz
Rumbold’un 8 Eylül 1922 tarihli raporunda, cevap vermişti.
“Bursa’nın da Eskişehir ve Uşak’ın
akıbetine uğramasından korkmak için Burada şuna da dikkat çekmek gerekir ki,
sebep vardır. Pelle Yunanlıların Bursa’yı Müttefiklerin ilk hedefi Bursa’nın
yakmak niyetinde olduklarını Fransız yakılmaması değil; azınlıkların korunması
Başkonsolosluğu ajanının bir telgrafından problemiydi. Mudanya Liman’ında İngiliz,
öğrenmişti... Üç müttefik subayından Fransız ve İtalyan harp gemileriyle iki ya da
mürekkep bir misyonun Bursa’ya üç Yunan torpidosu beklemekteydi.
gönderilmesini muvaffık gördük. Müttefik
devletlerin Yunanlıların hareketinden Rumbold, Lord Curzon’a gönderdiği
doğabilecek misillemelerden dolayı telgrafta: “... Böyle bir hareketin, hele Yeşil
azınlıkların akıbetleri için hiçbir mesuliyet Cami’ye zarar verilmesinin havsalaya
kabul edemeyecekleri hususunda Yunan sığmayan çılgınlığı ve bütün Osmanlı
Valisine çok sert ihtarlar yapıldı.” Türklerince öylesine derin hürmet duyulan
denilmekteydi. bir kentin vahşice yakılıp yıkılmasının
doğuracağı dehşetli sonuçlar üzerine
Bundan sonra Bursa’ya bir heyet parmak basmaya ihtiyaç duymuyorum...
gönderilmesine karar verildi. Yarbay
Ciampi, Binbaşı Howell ve Yüzbaşı Yunanlıların kendi hareketleri böyle
Oliveur’dan oluşan heyet, 10 Eylül sabah misillemeyi davet edecek biçimde olursa,
09.15’te İstanbul’dan hareket ederek Müttefik kuvvetler azınlıkların
12.30’da Mudanya’ya ulaştı. Heyet, saat mukadderatından sorumlu tutulamazlar.”
17.00 sularında Bursa’ya 3 mil uzaklıktaki deniliyordu.
Yunan Karargâhına gelerek Yunan Generali
Soumelas ile görüştü. Heyetin Bursa’nın Sonuç olarak Müttefik Devletlerin şehrin
yakılmaması için istediği güvence General yakılmaması yolunda gösterdiği çabaların
tarafından verilmedi, bu istek reddedildi. amacının, Bursa’daki tarihi eserlerin
Yüzbaşı Oliveur Bursa’yı geçici olarak yakılmaması değil; azınlıkların can
korumak için Mudanya’dan bir Fransız güvenliğinin sağlanması ve Müttefiklerin
taburu getirmeyi teklif etti. Ama Soumelas özellikle de Fransızların ekonomik
Mudanya ile haberleşmenin kesik olduğunu çıkarlarının korunması olduğu
söyleyerek buna da yanaşmadı. anlaşılmaktadır.

Bunun üzerine Heyet, Bursa’daki Mevki
Komutanı Albay Ciola Kopulo’ya gitti. Aynı
şeyi bu sefer Yunan Albayından istedi. Bu
kez Heyete Fransız konsolosu ile iki subay
daha katılmıştı. Mevki Komutanı da böyle
bir güvence vermedi. Ancak Bursa’yı 10
Eylül günü 20.00’da boşaltmaya
başlayacaklarını, Anadolu Otel’inde şehri
resmen müttefik askeri heyete teslim
edeceğini bildirdi.

Bursa’nın yakılmasına Müttefik Heyeti mi
engel olmuştu? Sorusuna ancak Heyet
bunun için çaba sarf etmiştir yanıtını