Page 235 - RY 65 nam file dung

VĂN HỌC - NGHỆ THUẬT

VĂN

Hồi ký của đồng chí Đồng Văn Đạo

Nguyên Chủ tịch UBND huyện Tân Yên

Tôi đã từng nhiều lần đứng trên đỉnh đồi Cao Thượng, nhìn ra bốn phía của quê
hương, những núi đồi biêng biếc xa mờ, những đồng ruộng mênh mông quyện với nắng
vàng và dòng sông ánh nước, xóm làng với những chòm tre xanh quen thuộc, những nhà
ngói mới, những cánh cò bay, những con người đang làm việc và bước đi trên các nẻo
đường... Tất cả đã tạo thành một bức tranh quê hương trăm mến nghìn thương.

Tôi đã từng đi và ngắm quê hương hàng trăm nghìn lần, ngắm con đường,
ngắm ruộng đồng, ngắm làng mạc và ngắm những con người. Nhưng mỗi lần tôi lại
thấy như quê hương có vẻ đẹp riêng rất giản dị nhưng rất êm đềm, khiến lòng tôi thêm
thân thiết.

Đã có lần tôi đứng hàng giờ ở đình Hả, nơi những người anh hùng áo vải Đề
Hả và Đề Thám làm lễ xuất quân và đã tung hoành chống Pháp hơn ba mươi năm trên
dải đất này, tuy tới nay khoảng cách đã hơn một trăm năm mà tôi thấy chính khí của
người xưa vẫn còn như mới... Tôi đã từng đứng trên cầu nhìn vào đình Vồng và tấm
bia "hạ mã" trên mảnh đất Vân Cầu mà lòng tự hào nghĩ đến những truyền thuyết về
"Trai Cầu Vồng Yên Thế", những người con quê hương trung dũng quật cường của
bao thời đại, tôi bỗng nhớ một câu phương ngôn ca ngợi mảnh đất quê hương: “Làng
Chè Vân cầu, làng Châu Ngô Xá, làng Giã Mục Sơn”. Quê hương ta với biết bao tên
đất, tên làng mà tôi nghĩ rằng mỗi tên riêng đó đều gắn liền với sự nghiệp của người
xưa như làng Dinh với Cả Dinh, làng Hả với Đề Hả, làng Ngò với Thống Ngò. Biết
bao tên đất, tên làng thân yêu đã gắn liền với những chiến công đẹp đẽ như Trũng,
Mỗ, Bằng Cục, Cao Thượng, Nhã Nam, Ngàn Ván, Súy Cầu, Vân Cầu, làng Lý... Biết
bao lãnh tụ nghĩa quân của các thời đại đã sinh ra và lớn lên trên dải đất này như
Thống Ngò, Đề Công ở Vân Cầu, Đề Cúc ở Phúc Hòa, Đề Gạo ở Trũng Mô, Đề Truật
ở Nhã Nam, Đề Trung ở làng Hạ, Cai Hậu ở Dương Lâm, Đề Sử ở làng Dinh... Hình
như cả mảnh đất quê hương này đều đã in dấu các phong trào nông dân khởi nghĩa, và
tôi biết ở nhiều làng, trong gia phả của nhiều gia đình đều có ghi về việc ông cha
mình đã tham gia phong trào nghĩa quân Đề Thám.

Ôi! Quê hương với những con người thượng võ, đầy chính khí trong lòng, họ
đã để lại cho ngày nay tiếng thơm là đất của “Trai Cầu Vồng Yên Thế”.

Đảng ta đã chọn mảnh đất này làm cơ sở cách mạng trong các thời kỳ. Những
tên đất Đồng Điều, Yên Lý đã từng chứng kiến biết bao cuộc họp Xứ ủy, Tỉnh ủy thời
hoạt động bí mật và những lớp huấn luyện quân sự của Đảng thời kỳ tiền khởi nghĩa
nơi đây. Đảng đã mở những lớp huấn luyện quân sự trên mảnh đất thượng võ này. Và

234