Page 52 - Microsoft Word - Tarmoq_texnologiyalari_O˘quv_qo˘llanma_2022

kiradi. Tarmoq tuzilishi yoki topologiyasi besh xil bo’lishi mumkin.

Katta tarmoqlar ham foydali bo’lishiga qaramasdan, ko’pgina kompaniyalar

bir bino hududidagi qurilma va kompyuterlarni lokal tarmoqlarni birlashtirishni

afzal ko’rishadi. Biz quyida lokal tarmoqlarning quyidagi jihatlari xususida

to’xtalamiz:

- lokal tarmoq turlari: PBX va LHT;

- LHT turlari;

- LHT tarkibiy qismlari;

- LHT topologiyasi: yulduz, halqa, shina, gibrid va FDDI;

- Impact of LANs.

PBX (Private Branch Exchange-). Bino doirasidagi telefon simlari orqali

aloqa qilishga asoslangan lokal tarmoq. U tashqi telefon liniyasiga ham ulanishi

mumkin. Bu eski texnologiya bo’lib, hozir asta-sekin kamayib bormoqda. Tezligi

past.

LHT (Local Area Network). PBX mavjud telefon liniyalari orqali aloqa

qilishni ta’minlay oladi. LHT esa odatda aloqa kanaliga ega bo’lishi kerak. Bu

kanal simli yoki simsiz bo’lishi mumkin. LHT kommunikatsion aloqalar, tarmoq

operatsion sistemasi, shaxsiy kompyuterlar yoki ishchi stantsiyalar, serverlar va

boshqa umumfoydalanishga mo’ljallangan qurilmalardan iborat. Bu qurilmalarga

printerlar, skanerlar vav saqlash qurilmalari kirishi mumkin. Katta tarmoqlardan

farqli o’laroq LHTlarda xost-kompyuterdan foydalanilmaydi.

2.LHT turlari: kliyent-server va piring(peer-to-peer).

LHTning asosiy ikki turi mavjud: kliyent-server va piring.

Kliyent-server tipidagi LHT. Bu tipdagi LHT talab qiluvchi mikrokompyuter

– kliyentlar va xizmat ko’rsatuvchi qurilmalar-serverlardan iborat. Server

taqsimlangan ma’lumot va qurilmalarni(masala, printer) boshqarib turadi. Tarmoq

operatsion sistemasining bir qismi esa serverlarda joylashadi. Tarmoq operatsion

sistemasi uzoqdagi disklarni “yaqinlashtiradi”. Server odatda kuchliroq kompyuter

bo’lib, katta operativ xotira va katta si\imli qattiq diskka ega bo’ladi. Yaqin

o’tmishda Novell Netware tarmoq operatsion sistemasi boshqaruvi ostida ishlovchi

51