Page 69 - Τεύχος

Τα μητροπολιτικά κέντρα, που άλλοτε έσφυζαν από ζωή, τώρα ερημώνουν, χώρο έγινε γνωστή ως αστική αναζωογόνηση ή αστική αναγέννηση (urban regen-
ενώ ο δημόσιος χώρος τους υποβαθμίζεται σε επίπεδο υγιεινής, ασφάλειας eration) είχε γίνει πλέον ευρέως αποδεκτή με την έλευση της δεκαετίας του ’90
και αισθητικής (Αίσωπος, 1998, 49). Σε αυτά δεν επιτυγχάνεται κοινωνική και (Καυκαλάς κ.ά., 2014, 103).
πληθυσμιακή μίξη, καθώς τα μεσαία και υψηλά στρώματα των προαστίων τα
επισκέπτονται μόνο για να εργαστούν. Παράλληλα, ιδίως μετά το τέλος του Δημιουργείται επομένως μια νέα συνθήκη στον αστικό δημόσιο χώρο, η
δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου επικρατούσε η έλλειψη υπαίθριων χώρων στα οποία μέσω της εμπλοκής ιδιωτικών φορέων στο σχεδιασμό και τη συντήρησή
αστικά κέντρα και αντιθέτως κυριαρχούσε η μέγιστη εκμετάλλευση γης. Προέκυψε του, έχει ως στόχο την οικονομική ανάπτυξη και τα κέρδος. Η υποταγή της
δυσανάλογη σχέση δομημένου και αδόμητου χώρου μετά την κατεδάφιση πόλης στη καπιταλιστική εξέλιξη και η ασταμάτητη ανάγκη για παραγωγή του
χαμηλών ορόφων κτιρίων του 19ου αιώνα και αντικατάστασή τους από μοντέρνες πλεονάσματος του κεφαλαίου υπονοεί την διαδικασία της συνεχούς αστικής
πολυκατοικίες. Αυτή η αλλαγή κλίμακας και η απώλεια θέας και προοπτικής έκανε ανάπτυξης, βασισμένη, στη καταστροφή και την ανοικοδόμηση της πόλης και
το δημόσιο χώρο να μοιάζει λιγότερο ελκυστικός και μετέτρεψε τις πλατείες σε άμεσα συνδεδεμένη με κοινωνικές, περιβαλλοντικές και πολιτικές διαστάσεις (
κυκλοφοριακούς κόμβους (Ιωάννου, 2017, 58). Alves, 2014, 147).

Εικόνα 71 : Υποβαθμισμένο αστικό τοπίο, 1970, Μάντσεστερ Εικόνα 72 : Φάσεις αστικής ανάπλασης κατά την δεκαετία του 60', Μερίντεν, ΗΠΑ

Συνεπώς, δημιουργείται μια νέα συνθήκη στο δημόσιο αστικό χώρο. Η πόλη Παράλληλα με τους μετασχηματισμούς του αστικού περιβάλλοντος από τις
δεν διαθέτει ελεύθερους ανοικτούς χώρους για κοινωνική συνάθροιση, ανταλλαγή αρχές του 20ου αι., εδραιώνεται η κυριαρχία του καταναλωτικού πνεύματος. Οι
απόψεων και πολιτική έκφραση. Σύμφωνα με τον Sennett (1976), «οι δρόμοι και άνθρωποι αγοράζοντας πλέον κάθε είδους αγαθά που επιθυμούν, αφού έχουν τη
οι πλατείες, ως κοινωνικά κέντρα, αντικαταστάθηκαν από ανιαρά καθιστικά, ενώ δυνατότητα αμέτρητων επιλογών, ανακαλύπτουν ένα νέο μέσο αυτοέκφρασης και
οι δημόσιοι χώροι εγκαταλείφθηκαν, έγιναν χώροι μόνο για να κινείσαι μέσα από κατ’ αυτόν τον τρόπο η υπόστασή τους καθορίζεται πλέον από το τι καταναλώνουν
αυτούς, όχι να είσαι σε αυτούς» (Sennett, 1976, 14-15). και όχι από τους έως τότε παράγοντες αξιών όπως το εισόδημα, την ταξική και εθνική
καταγωγή κ.α. (Knox, Pinch, 2009, 122). Η κατανάλωση, ούσα αυτοσκοπός για τους
Προς τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αι. παρατηρείται μια νέα ανθρώπους, καθίσταται επομένως το επίκεντρο της νέας πραγματικότητας. Έτσι,
κατεύθυνση ανάπτυξης των πόλεων, με σκοπό τη βελτίωση των αστικών και ο ανταγωνισμός στο χώρο της αγοράς εντείνεται και σε συνδυασμό με την αύξηση
περιβαλλοντικών συνθηκών, ώστε να αυξήσουν την ελκυστικότητά τους, αλλά της χρήσης της διαφήμισης για εμπορικούς προωθητικούς σκοπούς, οδηγεί στη
και την ανταγωνιστικότητα τους στο διεθνοποιημένο οικονομικό περιβάλλον. δημιουργία νέων μορφών κέντρων λιανικού εμπορίου (Σταθακόπουλος, 1985, 11-
Εφαρμόζονται μια ποικιλία κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών μέτρων, 13). Στη συνέχεια θα μελετηθούν τόσο η λειτουργία των νέων εμπορικών κέντρων
στο πλαίσιο μιας πολυδιάστατης πολιτικής. Η πολιτική αυτή που στον ευρωπαϊκό που κάνουν την εμφάνιση τους, όσο και ο χαρακτήρας του αστικού δημόσιου

67 Εμπορικά κέντρα και τάσεις ιδιωτικοποίησης του δημόσιου χώρου Εμπορικά κέντρα και τάσεις ιδιωτικοποίησης του δημόσιου χώρου 68