Page 34 - นิราศ อีบุ๊ก
P. 34
นิราศภูเขาทอง 34
พินิจคุณค่าพิจารณาวรรณคดี
๒
คุณค่าทางสังคม
สุนทรภู่ได้บันทึกเรื่องราววิถีชีวิตและวัฒนธรรมของผู้คนร่วมสมัย ตลอดจนเกร็ดความรู้ที่จะท าให้ผู้อ่านเห็น
ภาพและเข้าใจสภาพสังคมในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น เช่น วิถีชีวิตของชาวบ้าน วัฒนธรรม และศิลปะแขนงต่าง ๆ
ในสายตาของสุนทรภู่แม้ว่าการด านินชีวิตจะยากล าบาก แต่ไม่อาจปฏิเสธว่าสังคมไทยร่มเย็นและสงบสุข
ดังจะเห็นได้จากการพรรณนาภาพบ้านเมืองที่มีภูมิประเทศงดงาม ความเป็นธรรมชาติ ทั้งหมดล้วนเป็นภาพสะท้อน
สังคมที่ปรากฏในนิราศภูเขาทอง มีรายละเอียดดังนี้
๒.๑ บันทึกอัตชีวประวัติของสุนทรภู่
นิราศภูเขาทองบทประพันธ์สะท้อนเรื่องราวชีวิตของสุนทรภู่ เช่น
ถึงหน้าวังดังหนึ่งใจจะขาด คิดถึงบาทบพิตรอดิศร
โอ้ผ่านเกล้าเจ้าประคุณของสุนทร แต่ปางก่อนเคยเฝ้าทุกเช้าเย็น
ฯลฯ
ถึงหน้าแพแลเห็นเรือที่นั่ง คิดถึงครั้งก่อนมาน้ าตาไหล
เคยหมอบรับกับพระจมื่นไวย แล้วลงในเรือที่นั่งบัลลังก์ทอง
เคยทรงแต่งแปลงบทพจนารถ เคยรับราชโองการอ่านฉลอง
จนกฐินสิ้นแม่น้ าแลล าคลอง มิได้ข้องเคืองขัดหัทยา
เคยหมอบใกล้ได้กลิ่นสุคนธ์ตรลบ ละอองอบรสรื่นชื่นนาสา
สิ้นแผ่นดินสิ้นรสสุคนธา วาสนาเราก็สิ้นเหมือนกลิ่นสุคนธ์
บทประพันธ์ข้างต้นสะท้อนให้เห็นสุนทรภู่เคยรับราชการและเป็นข้าทูลละอองธุลีพระบาท
ใกล้ชิดพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกลาลที่ ๒ สังเกตได้จากการได้เข้าเฝ้าฯ จนได้กลิ่น
สุคนธ์ และเคยแต่งบทประพันธ์ถวายอีกด้วย
มาถึงบางธรณีทวีโศก ยามวิโยคยากใจให้สะอื้น
โอ้สุธาหนาแน่นเป็นแผ่นพื้น ถึงสี่หมื่นสองแสนทั้งแดนไตร
เมื่อเคราะห์ร้ายกายเราก็เท่านี้ ไม่มีที่พสุธาจะอาศัย
ล้วนหนามเหน็บเจ็บแสบคับแคบใจ เหมือนนกไร้รังเร่อยู่เอกา
บทประพันธ์นี้สะท้อนให้เห็นถึงความล าบากของสุนทรภู่ เมื่อรัชกาลที่ ๒ สวรรคตแล้ว ชีวิต
ของสุนทรภู่ก็ไม่มีที่พึ่งพิงเหมือนกับนกไร้รัง
มาทางท่าหน้าจวนจอมผู้รั้ง คิดถึงครั้งก่อนมาน้ าตาไหล
จะแวะหาถ้าท่านเหมือนเมื่อเป็นไวย ก็จะได้รับนิมนต์ขึ้นบนจวน
บทประพันธ์นี้สะท้อนให้เห็นสถานภาพพระสงฆ์ของสุนทรภู่ในขณะที่แต่งเรื่องนิราศภูเขาทอง
เพราะใช้ค าว่านิมนต ์
