Page 37 - ΕΛΕΜΑΣΥΝ-Πρακτικά

που συμπεριλαμβάνονται στα όρια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, καθώς και ένας μα-
κροχρόνιος τόπος διαμονής για ξένους, κυρίως Ευρωπαίους.
Στην ανθρωπογεωγραφία της πόλης, μπορεί κανείς να συναντήσει εκτός από τους Τούρ-
κους,- Έλληνες, Αρμένιους, Εβραίους, Βούλγαρους, Αλβανούς, Μαυροβούνιους, Πέρσες,
Άραβες, Αθίγγανους και Φράγκους ποικίλης προέλευσης.
Ο ελληνικός πληθυσμός που διαμένει μόνιμα στην Κωνσταντινούπολη είναι ο
δεύτερος μεγαλύτερος μετά τον τουρκικό και η γλώσσα του χρησιμοποιείται συχνά, ιδι-
αίτερα στις εμπορικές συναλλαγές. Την Πόλη επισκέπτονται Έλληνες από την υπόλοιπη
οθωμανική επικράτεια, από το ανεξάρτητο ελληνικό κράτος και από όπου γης, οι οποίοι
έλκουν την καταγωγή τους από αυτήν ή/και τη χρησιμοποιούν ως τόπο διαμονής για
επαγγελματικούς λόγους, για μικρά ή μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο Έλληνες λογοτέχνες ασχολούνται με την Κωνσταντινού-
πολη στα πεζογραφήματά τους, όπως οι αδερφοί Σούτσοι, Γρηγ. Παλαιολόγος, Ιάκ. Πι-
τσιπιός, Νικ. Δραγούμης, Στέφ. Ξένος, Κων. Ράμφος κ.ά. 2
Οι συνθήκες αλλάζουν στον 20ό αι, με γεγονότα μεγάλης εμβέλειας, όπως ο Α
παγκόσμιος πόλεμος και η Οκτωβριανή επανάσταση, όμως η ανθρωπογεωγραφία πα-
ραμένει η ίδια, παρότι μικρά ή μεγαλύτερα γεγονότα καταδεικνύουν πως επέρχεται αλ-
λαγή. Η λογοτεχνική συγγραφή συνεχίζει να ασχολείται με την Πόλη,με σπουδαία έργα
όπως τον «Λεωνή» του Θεοτοκά, τη Λωξάντρα της Ιορδανίδου, το Χατζη Μανουήλ του
Καστανάκη, τη Φαχισέ Τσίκα του Κοροβίνη κ.α.
ος
Ο 21 αι. ξεκίνησε με πλούσια παραγωγή κάθε είδους λογοτεχνικού κειμένου
για τη μαγική Πόλη. Θα μιλήσουμε παρακάτω διεξοδικά.
Η Κωνσταντινούπολη, λοιπόν, με την κυριολεκτική έννοια της πατρίδας, αλλά και
με τη μεταφορική, δίνει τη δυνατότητα στον Έλληνα συγγραφέα να εστιάσει σε διαφο-
ρετικά μοτίβα τον καμβά του, ανάλογα με την καταγωγή του, τον τόπο διαμονής του και
την ειδική σχέση που έχει με την Πόλη. Διαφορετικά προσλαμβάνει και παρουσιάζει την
Κωνσταντινούπολη ο δημιουργός που έχει ζήσει σ’ αυτήν, διαφορετικά αυτός που την
έχει εγκαταλείψει εθελουσίως ή αναγκαστικά, διαφορετικά αυτός που την έχει επισκε-
φτεί περιστασιακά και διαφορετικά αυτός που δεν έχει βιωματική σχέση μαζί της αλλά
ενδιαφέρεται γι’ αυτήν.
«Αι Αθήναι είναι πρωτεύουσα του Βασιλείου. Η Κωνσταντινούπολις είναι η με-
γάλη πρωτεύουσα, η Πόλις, το όνειρον και η ελπίς όλων των Ελλήνων» . Στη φράση
3
αυτή του πρωθυπουργού Ιωάννη Κωλέττη, απόσπασμα από το λόγο του στην ελληνική
Εθνοσυνέλευση στις 14.1.1844, η Κωνσταντινούπολη παρουσιάζεται ουσιαστικά με τη
διάσταση της μητρόπολης, στο πλαίσιο της μεγάλης ιδέας που κυριάρχησε ως το 1922.
Έκτοτε η Κωνσταντινούπολη εκτός από πραγματικός τόπος γίνεται ένας συμβο-
λικός τόπος: είναι ελληνική αλλά και οθωμανική και βυζαντινή, μητρόπολη του ελληνι-
σμού, πρωτεύουσα πόλη με διεθνή ακτινοβολία, ανατολικός τόπος με ευρωπαϊκές
αναφορές, κοιτίδα των χριστιανικών αξιών αλλά και ισλαμικός τόπος, διεθνές εμπορικό
λιμάνι, πηγή τραπεζικών δραστηριοτήτων, γέφυρα, κυριολεκτική και μεταφορική, ανά-
μεσα στην Ευρώπη και την Ανατολή. Όλα αυτά αφομοιώνονται μέσα στα αντιληπτικά
όρια των συγγραφέων και μετατρέπονται σε αναπαραστάσεις της διά μέσου των λο-
γοτεχνικών κειμένων.