Page 18 - 25-RS_april20-PF

tekst Stefaan Raats

Een schip dat verdwijnt…

en weer verschijnt

de heemer deel 2

Hoe oud de heemer als scheeps-
type precies is, kan moeilijk
worden uitgemaakt. De naam
is echter zeer oud. De naam en
het type dat we vandaag aan die
naam verbinden, is niet altijd te
traceren in het verleden. Wel blijkt
er een verwantschap te bestaan
met de ijcking uit de binnenvaar-
weg tussen Brugge en Ieper, zoals
weergegeven op de windeelen van
de Ieperlee. Hoe is dat scheepje
dan in de Schelde terechtgekomen
en hoe zit het met dat heemerzeil?

Varen op de Schelde

Het oude vaargebied van de Ieper-
leet wordt vaak beschouwd als het
oorsprongsgebied van de schepen
die scheepsbouwkundig als Vlaams
worden getypeerd. De heemer-
achtige ijckings horen daarbij. De
rechte vallende stevens zouden
vooral te maken hebben met het
gebruik van de overdrachten of
windeelen.

Volgens Edouard Jonckheere, die
de overblijfselen van het in 1899 De westerling en de Vlaamse
opgegraven schip van Brugge boot zijn beiden producten van de
beschreef, had het te maken met de was dat schip van Brugge wel een “Vlaamse bouworde” volgens G. J.
Saksische bouwtradities die sinds ijcking!? Schutten. Ze zijn ook beiden voort-
de derde eeuw in de streek binnen- gekomen uit de verzwaring van de
kwamen. Deze bouwwijze zou dan Hoe dan ook: in de elfde en twaalfde binnenvaart die in de 16de eeuw
de volgende eeuwen de scheeps- eeuwen was varend contact tussen doorgang vond. Toen werden voor
bouw in de Vlaamse kuststreek blij- de kuststreek met de Schelde het eerst zijzwaarden gebruikt.
vend hebben beïnvloed. Anderen boven Antwerpen alleen mogelijk Beiden zijn verwant aan de heemer:
wijzen dan weer op Romeinse over zee. De Westerschelde was de westerling is een vergrote versie,
scheepsbouwtradities die in de meer en meer een echte zeearm de Vlaamse boot een verkleinde
kuststreek zouden gebleven zijn. aan het worden, die alsmaar breder versie. De heemer zou je als de
Van der Heiden schreef hierover: werd. Het stroomgebied van de middeleeuwse variant kunnen
voorlopig kan het schip van Brugge Schelde was vanuit de kuststreek beschouwen. De Westerling in de
niet anders gedateerd worden dan al varend dan ook alleen bereikbaar tekening vaart met een loggertuig
in de middeleeuwen. Misschien over zee. Een ijcking was zeker daar met topzeil. Tekening M. Seghers

18 Ruimschoots april 2020