Page 19 - 25-RS_april20-PF

De Antwerpse makelaarsbootjes werden
gezeild met een heemerzeil. Ook hier was
het de gewoonte het zeil aan dezelfde zijde
te houden zonder een overstagmaneuver.
Zo werd op het binnenwater doelgericht
gezeild op kleine afstanden. Mogelijk
werden ooit heemers gezeild met deze
tuigage. De heemer had echter geen kiel
zoals deze makelaarsbootjes. Heemers
konden wel voorzien zijn van zijzwaarden.
Nationaal Scheepvaartmuseum Antwerpen

Vlaamse vaartuigen met vlakke
bodem en rechte stevens was er
natuurlijk geen enkele technische
hindernis om zich op de vaar wegen
van het stroomgebied van de
Schelde te begeven. Zo zien we dat
de Vlaamse bouworde in de noorde-
niet voor gebouwd. Alleen transport stukje waterbouwkunde waarmee lijke en noordoostelijke regio’s van
over land of over zee maakte toen deze vaarweg tot stand kwam Vlaanderen in die periode blijkbaar
contact met het stroomgebied van tussen de Scheldestad Gent en algemeen voorkwam. De Gentse
de Schelde mogelijk: zoals reeds Damme, de Brugse voorhaven aan vrije schippers die een vaarmono-
vermeld, was er de passage van het Zwin. Op de Lieve werden de polie hadden op de Lieve voeren
Waasten tussen Ieper en de Leie. hoogteverschillen overwonnen met doorgaans met een Durmeschip,
Ook kan er een dergelijke passage windgaten, niet met windeelen. Een sneie of seie, een scheepstype dat
geweest zijn tussen de Zuidleie windgat was niets anders dan een net zoals de ijcking tot de Vlaamse
vanuit Brugge en de Kale naar sluisdeur die werd geopend door bouworde gerekend wordt. Moge-
Gent hoewel die voor Gent heel ze op te hijsen met een windas. De lijk hebben de “Vlaamse” bouw-
erg gevoelig lag. Vanuit de Aa naar opgehesen sluisdeur opende een tradities en schepen zich naar het
de bovenloop van de Leie in het gat in een stuw, dat opgebouwd oosten, dus naar het Scheldege-
oosten kan er ook een geweest was met schot balken of -planken. bied, verspreid als gevolg van de
zijn, net zoals vanuit Diksmuide de Ook hier was de opstuwing uiter- aanleg van de Lieve die de kust-
Handzamevaart mogelijk langs een aard bedoeld om de vaardiepte streek met de Schelde verbond.
passage verbonden was met de op pijl te houden. Het verschil met
Mandel in Roeselare, van waaruit een windeele was wel dat met Misschien moeten we de Lieve ook
de Leie kon bereikt worden. Dat de opening van de sluisdeur een slechts als een onderdeel van een
waren niet alleen louter fysische hoeveelheid water doorliep naar veel ruimere uitbouw van het vaar-
hindernissen, de Gentse schippers het lager gelegen rak. Het schip wegennetwerk in de Noord-Vlaamse
waren ervoor beducht dat concur- moest echter nooit naar boven regio zien. Er zijn inderdaad tegelij-
rentie van elders geen bedreiging of beneden gehesen worden: het kertijd heel wat kleine vaarwegen in
vormde voor hun vaarmonopolie op was de bedoeling dat het water- gebruik gekomen in de streek van
de Leie en de bovenschelde. peil tussen beide rakken zoveel als Ertvelde, Kluizen (écluse of sluis),
mogelijk werd gelijkgezet wanneer en het hele vaarwegenstelsel van
Dit alles suggereert dat scheeps- er schepen werden geschut. Alle de Moervaart en de Zuidlede ten
bouwtradities in het Scheldegebied windgaten op de Lieve maakten noorden van Gent die ook langs de
verschilden met die in het kustge- deel uit van een rabot: een gebouw Durme aansloten op de Schelde en
bied. Scheepsbouwers zelf kunnen dat beide oevers over de vaarweg in noordelijke richting op de Wester-
zich natuurlijk wel verplaatsen en heen verbond. Er was met andere schelde. Al die vaarwegen hadden
bepaalde bouwtradities met zich woorden op de Lieve geen dwin- toen nog veel te maken met de turf-
meebrengen. Een verspreiding van gende vaartechnische reden om ontginning die in de streek volop
andere scheepsbouwwijzen wordt alle schepen te voorzien van een aan de gang was. Als de heemer al
natuurlijk wel versneld door nieuwe rechte vallende steven of een van in die tijd een gelijkaardig vaar-
vaarwegverbindingen. De belang- vlakke bodem, wat wel het geval tuig was als het in de 18de en 19de
rijkste binnenvaartverbinding was was op de Ieperleet. Rond bodems eeuw was, dan is het mogelijk dat
echter de Lieve, die tot stand kwam en kromstevens voeren bijgevolg het afkomstig was uit de binnen-
in 1269. Het was een behoorlijk niet op de Ieperleet. Maar voor die vaarwegen van de kuststreek en

april 2020 Ruimschoots 19