Page 21 - 25-RS_april20-PF

Ook de Blankenbergse schuit
werd gezeild met een loggertuig.
Een volgende aanpassing was
het heemertuig.
Tekening: De Scute, Blankenberge.

richt zeilen mogelijk op smal vaar- gevonden op de 16de-eeuwse wegen aangelegd zoals de Sasse
water. tekening van de windeelen op de Vaart, de Willbroekse Vaart, de
Ieperlee en op het 16de-eeuwse Brugse Vaart en de vaart van Plas-
Feiten op een rij schilderij van Engelbrechtsz. We sendale. Mogelijk ontstond toen
weten dat de scheepjes op de de westerling als een vergrote en
Nu zijn we in staat om enkele feiten Ieperlee in de 15de-eeuwse archi- verzwaarde versie van de ijcking.
op een rij te zetten. De naam heemer valia ijckings worden genoemd; Dat de oude middeleeuwse vaar-
komt al in middeleeuwse documen- hoe bijvoorbeeld Engelbrechtsz het tuigjes bleven bestaan, ligt voor
ten voor. De oudste vermelding door hem geschilderde scheepje de hand: ze bleven bruikbaar voor
wordt gevonden in de tolregisters zou genoemd hebben weten we allerlei klussen, en voor de kleine
van het Zwin uit de eerste helft van niet. Alleszins is het zo dat de naam waterwegen die onbevaarbaar
de 13de eeuw. Ook latere documen- heemer zeer oud is. Zekerheid over werden voor de nieuwe generatie
ten vernoemen het schip wel eens, het gebruik van die naam voor dat binnenvaarders.
maar net zoals de oudere docu- scheepje over die lange periode
menten alleen met de aanduiding hebben we natuurlijk niet. Maar Er is zelfs meer: vorige eeuw
dat het om een klein schip gaat. het is best mogelijk dat naam en beweerde R. De Bock dat alle
Hoe dat schip er dan precies uitziet, scheepstype al eeuwenlang gecom- traditionele scheepstypes op onze
staat er echter nooit bij. De verbin- bineerd voorkomen. De etymologi- binnenwateren werden weggeveegd
ding tussen de naam heemer en sche betekenis van de naam past door de opkomst van de ijzeren
een duidelijke beschrijving van het er als gegoten voor. Deze combi- scheepsbouw. Zelfs dat overleefde
vaartuig werd gevonden in het werf- natie werd gevonden dankzij de de heemer, zij het maar voor korte
bestek van Emmanuel De Landts- vertrouwdheid van Maurice Kaak tijd: Kaak vond in het archief van de
heer in 1789 in Baasrode aan de met het scheepsbouwersjargon, scheepswerf Van Praet-Dansaert
Schelde. Op basis daarvan kunnen wat hem in staat stelde om een in Baasrode een bestek van een
we gelijkaardige vaartuigen terug- plan van het schip te tekenen. ijzeren heemer uit 1904.
vinden op een aantal 19de-eeuwse
foto’s, vaak postkaarten, maar Het scheepje dat we op de twee Daarmee werd de heemer, zoals
daar ontbreekt dan weer de naam. 16de-eeuwse afbeeldingen te zien hij in deze uiteenzetting naar voren
Vanuit de beschrijving van Emma- krijgen, toont ons de binnenvaart komt, een varende overlever uit het
nuel de Landtsheer herkennen we van het oude fijnmazige Vlaamse begin van het vorige millennium.
die gefotografeerde scheepjes als en Hollandse binnenwaterwegen- Nu staat er aan het begin van een
heemers. De combinatie van naam netwerk van voor de verzwaring nieuw millennium weer een houten
met scheepsbeschrijving doet ons van de binnenvaart. Die ontstond heemer op stapel op de CNR-werf
op zoek gaan naar het schip op tijdens de 16de en 17de eeuw. in Rupelmonde!
oudere afbeeldingen. Die wordt Toen werden er ook nieuwe water-

april 2020 Ruimschoots 21