Page 13 - SAYI3

Ampütasyon sebepleri eski zamanlarda genellikle savaş sebebiyle veya
doğuştan olmuştur. Özellikle Arap ülkelerinde birinci dereceden kuzenler ile
evlenmek teşvik edildiği için doğuştan şekil bozukluğu bu kültürlerde daima
mevcut olmuştur. Bazı kültürlerde ise örneğin hırsızlık suçu karşısında
hırsızlık yapan kişinin elleri kesilmiştir. Tembel insanın ayakları, isyan
çıkaranın ise kolları kesilmiştir. Bu tarz vakalara Hammurabi Kanunları’nda
rastlamak mümkündür.
Fakat eski kültürlerde sadece cezalandırma amaçlı mı uzuvları

kesiyorlardı? Tabii ki hayır. Antik kültürlerde; kangren, tüberküloz, cüzam
gibi hastalıklar dolayısıyla, iyileşme için de uzuv kesiliyordu. Tahmin
edebileceğiniz üzere o zamanlar bugünkü kadar etkili ağrı kesici veya
uyuşturucu ilaçlar bulunmuyordu. Eğer ceza amaçlı uzuv kesiliyorsa hiçbir
şey kullanmadan, giyotin tekniğiyle kesilirdi. Ceza amaçlı değil de hastalıklı
bölgenin iyileşmesi amacıyla kesiliyorsa da uyuşturmak için afyon, kenevir,
adamotu gibi bitkilerin özleri kullanılırdı. Kesme işlemi taş veya bronz
baltalar kullanılarak yapılırdı.
Antik kültürlerdeki Moşe çömleklerinde resmedildiği üzere protez kullanımı,
basit tahtaların koltuk değneği olarak kullanılmasıyla başlamıştır. Sonrasında
zamanla elleri serbest kullanabilmek için bu protezler tahta bacak formuna
geçmiştir. Tahta bacakta, protez ile kesik organ arasında paçavralar (eski bez
parçaları) yer almıştır.
Tıp biliminin babası olarak bilinen Hipokrat, ampütasyon

üzerine çalışmalar yapmıştır. Kanamayı kesmek için bağ kullanımını ortaya
atmış ve bu yöntemi kangren dolayısıyla kesilen uzuvlarda kullanmıştır.
Kanamayı durdurmak için kan damarlarının sıkılmasını tanımlamıştır. Romalı
cerrahlar olan Archigenes ve Helidous da ampütasyonu sadece kangren için
değil, aynı zamanda tümörler, yaralanmalar ve diğer şekil bozuklukları için
de
kullanmışlardır. Karanlık Çağ’daki protez örneklerine bakacak olursak,
genellikle tahta bacak veya kanca kol görürüz. Bunun sebebi ise o zamanlar
başka protez seçeneklerinin olmamasıdır. Bazı silahşorlar savaşta kullanmak
üzere eksik organlarını, silahtan protezlerle tamamlamışlardır. Günlük
hayatlarında silah protezlerini çıkarıp tahta bacak veya kanca kol
kullanmışlardır.