Page 22 - Thesis PhD Anger by Chaichana

๔

โกรธที่ถูกดูหมิ่นว่าเป็นลูกของนางทาสีชื่อ “วาสภขัตติยา” ที่เจ้าศากยะส่งมาอภิเษกกับบิดา แม้น
พระพุทธเจ้าได้ทรงออกห้าม เจ้าชายวิฑูฑภะก็ไม่ลดความพยายามยกทัพมาฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ตระกูล

๑๖
ศากยะวงศ์โดยเอาเลือดของศากยะวงศ์มาล้างแผ่นกระดานที่เจ้าชายวิฑูฑภะเคยนั่ง ตรงตาม
ุ
ี
พระพทธพจน์ในโกรธนสูตรว่า “บุคคลผู้โกรธ ย่อมฆ่าผู้อ่นได้ ฆ่าญาติพ่น้องได้ ฆ่าได้แม้นกระทั้ง บิดา
ื
มารดา พราหมณ์ หรือ พระอรหันต์ก็ฆ่าได้”
๑๗
ุ
สำหรับในพระวินัยปิฎกสิกขาบทวิภังค์ พระพทธเจ้าได้ตรัสถึงความโกรธไว้ว่า “คำว่า ขัด
เคือง มีโทสะ คือ โกรธ ไม่พอใจ ไม่ชอบใจแค้นใจ เจ็บใจ คำว่า ไม่แช่มชื่น คือไม่แช่มชื่น เพราะความ

โกรธนั้น เพราะมีโทสะนั้น เพราะไม่พอใจนั้น เมื่อความโกรธ เกิดขึ้นในจิตใจ จากความไม่พอใจ
๑๘
ุ
ื
่
ู
ลกลามต่อเป็นไมชอบใจ แค้นใจ จนไปทำร้าย ทำลายผ้อ่น และขยายไปทำร้ายตนเอง พระพทธศาสนา
ุ
เห็นว่าการแก้ไขปัญหาควรแก้ที่มูลเหตุแห่งความโกรธ ๕ ประการ คือ ๑. โทสชฺฌาสยตา (มีโทสะ
๑๙
เป็นอัธยาศัยมาแต่เกิด) ๒. อคมฺภีรปกติตา (มีความคิดไม่ละเอียด ขาดการใคร่ครวญตรึกตรอง
พิจารณาเหตุผล ไม่ได้คิดถึงโทษความโกรธที่เกิดขึ้น) ๓. อปฺปสุตฺตา (มีการศึกษามีการสดับรับฟังน้อย)
๔. อนิฏฐารมฺมณสมาโยโค (ประสบอารมณ์ที่ไม่ดีอยู่เนืองๆ คือไม่น่าใคร่ ไม่น่าพอใจ ไม่น่าชอบใจ)
และ ๕. อาฆาตวตฺถุสมาโยโค (ประสบอาฆาตวัตถุ ๑๐ ประการ อย่างใดอย่างหนึ่ง)

ในพระพุทธศาสนา มีหลักคำสอนที่เกี่ยวกับการจัดการความโกรธ ปรากฏอยู่มากมาย
หลายแห่ง ดังพระพุทธพจน์ที่ตรัสสอน เกี่ยวกับการกำจัดหรือการละวางความโกรธ เพื่อมิให้ความ

โกรธมีอำนาจเหนือจิตใจของมนุษย์ ดังข้อความตอนหนึ่งที่ปรากฏใน มชัฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ ที่

พระพุทธองค์ตรัส เตือนเหล่าพระสาวกว่า ภิกษุทั้งหลาย หากพวกโจรผู้ประพฤตต่ำทราม จะพึงใช้
เลื่อยมีที่จับ ๒ ข้าง เลื่อยอวยัวะน้อยใหญ่ ผู้มีใจคิดร้าย แม้ในพวกโจรนั้นก็ไม่ชื่อว่าทำตามคำสั่งสอน

ของเรา เพราะเหตุที่อดกลั้นไวไม่ได้ และจักอนุเคราะห์ด้วยสิ่งอัน เป็นประโยชน์อยู่อย่าง ผู้มีเมตตาจิต
๒๐
ไม่มีโทสะ เราจักแผ่เมตตาจิตไป ให้บุคคลนั้น

ในโกธนสูตร พระพุทธเจ้าทรงตรัสถึงผลของความโกรธ และการตัดความโกรธด้วย ทมะ
ี
(ความข่มใจ) มีความหมายถึง การใช้ปัญญา (ในวิปัสสนาปัญญา) ความเพียร(ความเพยรทางกายและ
จิตอันประกอบด้วยวิปัสสนาปัญญา) และการมีสัมมาทิฏฐิ (สัมมาทิฏฐิที่เป็นองค์แห่งอริยมรรค) โดย

๑๖ เรื่องเดียวกัน, หน้า ๒๕๒-๒๖๙.
๑๗ องฺ.สตฺตก. (ไทย) ๒๓/๖๔/๑๒๕-๑๒๙.
๑๘
วิ.มหา. (ไทย) ๑/๒๘๖/๔.
องฺ.ติก.อ. (ไทย) ๒/๓/๗๙.
๑๙
ม.มู. (ไทย) ๑๒/๒๓๕/๒๔๔.
๒๐