Page 6 - Sarı Minimal Sanat ve Kültür Dergi Kapağı

SANAT

KÖŞESİ

Çini Sanatı Tarihçesi
Çini sanatı yaklaşık bin yıllık bir tarihe sahiptir ve Türk kültürü ile tam anlamıyla

özdeşleşmiştir. Eski Türk devletleri çiniciliği yüzyıllarca eşya ve binalarda
kullanmışlardır. İlk örnekleri Karahanlılar döneminde olduğu düşünülen çini
sanatının kullanımıyla bazı yapı ve eşyaların görüntüleri çok daha etkileyici
olmaya başlamış ve hatta çinicilik birçok medeniyette sanatsal etkiler
bırakabilmiştir. Karahanlılardan sonra Uygur Harzemşahları, Gazneliler de çok
yaygın olmasa bile çini sanatına ait eserler bırakmışlardır. Her dönemde kendine
has bir şekil alan çinicilik, en parlak ve yaygın dönemlerini Büyük Selçuklular,
Anadolu Selçukluları ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde yaşamıştır. Özellikle
Osmanlı döneminden kalma çininin kullanıldığı birçok yapı günümüzde hala
görülebilmektedir.
Çini Sanatı Nasıl Yapılır?
Çini sanat en başta kaolen, kum, tebeşir gibi doğada rahatlıkla bulunabilen malzemelerin
karıştırılıp hamur haline getirilmesiyle başlar. Tabii bu hamurlaştırma işleminin de püf
noktaları vardır. Hamurun kuruluğunun deneyimli ellerce ayarlanması ve gerekli sürenin
beklenmesi gerekmektedir. Zaten çini sanatı her şeyden önce bir sabır işidir. Çini yapılmaya
uygun kuruluğa ulaşan hamura bu kez de astarlama işlemi uygulanır. Bu astarlama işleminde
amaç hamurun beyaz renk almasıdır. Hamurdan oluşan parçalar oldukça yüksek sıcaklıktaki
fırınlarda 24 saat boyunca pişirilmektedir.
Fırınlama işlemi sonrasında çini sanatının renkli kısmına git gide daha da yaklaşılmış olur.
Bu aşamada kara kalem kullanılarak çizilmiş olan bir beyaz kağıdın çini yüzeyine aktarılması
gerekmektedir. Çini sanatında önemli noktalar olan siyah renkle boya desteği ve kobalt ile
model kontürleri bu aşamada yapılmalıdır. Buradan sonraki aşama ise tamamen sanatçının
zevkine kalmıştır. Çini, uzun zaman isteyen zorlu bir sanattır. Bu tarz zorlu sanatlarda ise

üretkenlik oldukça ön plandadır. Sanatçı hayal dünyasını da kullanarak seçeceği renklerle iç
zemini boyamaya başlar. Boyama işlemi tamamlanmış olan nesne camsı bir maddeyle
kaplanıp pişirilmeye başlanır. Boyama yapılan parçaların ayrı ayrı pişirilmesi ilk pişirme için
önemli bir kuraldır. Hemen ardından ikinci bir pişirme aşamasına geçilir. Pişirme işlemleri
tamamlandıktan sonra ise çini sanatının püf noktalarından birine geçilir. Bu son nokta
pişirilen parçaların soğutulmasıdır. Soğutma, yavaş yapılması gereken bir işlemdir. Hızlı
yapılması halinde parçalar kırılacaktır. En başından beri söylediğimiz gibi çini, zor ve sabır
isteyen bir sanattır.

6