Page 5 - เครื่องเขิน
P. 5
ื่
เครองเขิน
็
ควำมเปนมำ
ึ
ี
่
่
ื
ิ
่
ื
ี
ี
ี
ี
ื
เครองเขน คอหนงในงานหัตถกรรมทแพร่หลายในเอเชยตะวันออกเฉยงใต้ หรอเอเชยอาคเนย์ ในอดต
ี
ื
่
ิ
่
ื
ื
ั
ู
ี
็
เครองเขนมสถานภาพเปนทั้งของใช้ในครวเรอน เครองใช้ในพิธกรรม ตลอดจนรปเคารพและงาน
่
ิ
ื
ศลปกรรม เครองเขนมโครงสรางจากไม้และทนยมมากทสดคอ โครงสรางจากไม้ไผ่ ซงช่วยให้ของใช้นั้นม ี
่
ึ
ิ
้
ี
่
ี
่
ิ
ี
ุ
ื
้
ึ
ี
น ้าหนักเบา หลักการของเครองเขนคอน าเครองจักสานมาเคลอบด้วยยางไม้ชนดหนงทมสด า ซงเรยกกันว่า
ิ
ิ
ื
่
่
ื
่
ึ
ี
่
ื
ี
่
ี
ื
ั
ื
ี
ื
่
ื
่
็
ึ
ี
ั
ยางรก ภาชนะใช้สอยเมอเคลอบยางรกและตกแต่งผิวให้สวยงามด้วยวิธการต่างๆ เสรจแล้วจงเรยกว่า เครอง
เขน ความเปนมาของ “เครองเขน” สบจากหลักฐานในประเทศจนทพบว่ามภาชนะเครองรกมากว่า 4,000 ป ี
ิ
่
ั
ี
ี
ิ
ี
ื
็
ื
ื่
่
ั
ิ
แล้ว โดยมการพบหลักฐานจากช้นส่วนและตัวภาชนะเครองรกในหลมฝงศพของบคคลส าคัญในหลายๆ
ุ
ุ
ั
ื
ี
่
ู
ั
่
่
ี
ี
ี
ุ
ื
แห่ง และวัฒนธรรมการใช้เครองรกคงได้แพร่หลายไปส่ทั้งเกาหล ญปน จนตอนใต้ เวียดนาม และเอเชย
่
ี
ี
ตะวันออกเฉยงใต้ หรอเอเชยอาคเนย์
ื
ี
ื
ี
ื
่
ิ
ั
เหตทกล่าวถงภาชนะเครองรก เนองจากเครองเขน มส่วนประกอบของรก กล่าวคอ ภาชนะเครอง
ื
่
ั
ื
ื
่
่
ี
ึ
ุ
่
เขน ท ามาจากไม้หรอไม้จักสานแล้วท าการลงรกเพือเพิ่มความทนทานของภาชนะ นั่นเอง
่
ั
ื
ิ
ื
่
เครองเขน ในประเทศไทย พบมากทางล้านนา หรอทางภาคเหนอของไทย ซงเชอว่าเครองเขนไม่ได้
่
ื่
ิ
ื
ื
ิ
ื
่
ึ
่
ู
ิ
ื
เร่มมในสังคมล้านนาช่วงฟนฟเชยงใหม่ “ยุคเก็บผักใส่ซ้า เก็บข้าใส่เมอง” ทท าการกวาดตอนไทเขนจากล่ม
ุ
ี
ี
ิ
ี
ื้
ี
็
ึ
น ้าแม่ขน เมองเชยงตง แต่เปนส่งของเครองใช้ทมอยู่อย่างแพร่หลายในล้านนาก่อนหน้าทพม่าจะเข้ามายึด
ี
่
ี
่
ื
ิ
ี
ุ
่
ื
ื
่
ล้านนา ดังปรากฏหลักฐานในพงศาวดารพม่าว่า เมอพม่ายึดครองเมองเชยงใหม่ได้กวาดต้อนชาวเชยงใหม่
ี
ื
ี
่
ี
ุ
ื
ี
ู
ี
่
ื
และช่างฝมอไปไว้ทเมองพม่าหลายคร้ง โดยช่างฝมอหรอชาวเชยงใหม่ทถกกวาดต้อนได้ท าอปกรณ ์
ี
ี
ั
ื
ื
ื
่
ื
ั
่
ี
ื
่
่
ื
ั
ุ
ื
ิ
ี
เครองใช้ด้วยรก เรยกว่า “โยนเถ่”แปลว่าเครองยวน หรอเครองทประดษฐ์โดยชาวยวน หรอล้านนา ปจจบัน
ี
ี
ี
ทพุกามยังมการท าโยนเถ่ ทมการตกแต่งลายขูดขดแล้วถมลายเสนด้วยสต่างๆอยู่
ี
ี
่
ี
้
่
ั
่
ื
ั
เหตทเรยกภาชนะทท าจากไม้ หรอเครองจักสาน แล้วท าการลงรกว่า เครองเขน เพราะได้รบอทธพลทั้ง
ิ
ื
่
ิ
่
ิ
ี
ี
่
ี
ื
ุ
ิ
ี
ี่
็
ี่
ื
ู
ิ
รปทรง ลวดลาย และกรรมวิธการผลต หน้าทการใช้งาน ตลอดจนผู้ผลตทสบทอดความเปนชาวไทเขน เปน
ิ
็
ส าคัญ
