Page 6 - เครื่องเขิน
P. 6
่
็
ื่
กวำจะเปน “เครองเขิน”
็
ื
ื่
ิ
ั
ี
ี่
ื่
ื
“เครองเขน” ภาชนะของใช้ทมโครงเปนเครองจักสานหรอไม้ เคลอบทาด้วยยางรกเพื่อความคงทน
ิ
กันน ้าและความช้น ทั้งเปนการเพิ่มความสวยงามวิจตรแก่พื้นผิวของภาชนะ โดยส่วนใหญ่โครงของเครอง
ื
ื่
็
็
ิ
่
ื
เขนจะเปนเครองไม้ไผ่สาน ทาด้วยยางรกหลายๆชั้น โดยการทารกในชั้นแรกจะเปนการยึดโครงของภาชนะ
็
ั
ั
ให้เกิดความมั่นคง ส่วนการทารกในชั้นต่อๆไปเปนการตกแต่งพื้นผิวภาชนะให้เรยบ และการทารกชั้น
็
ี
ั
ั
็
ื
ิ
สดท้ายจะเปนการตกแต่งให้เกิดความสวยงาม เช่น การเขยนลวดลาย การปดทอง หรอการขุดผิวให้เปนร่อง
ี
ุ
็
่
ี
็
ั
ี
ี
ั
ี
ึ
ิ
ั
ลก แล้วฝงรกสทต่างกันเปนลวดลายสวยงาม หากเปนภาชนะของใช้ทั่วไปจะมน ้าหนักเบาจะนยมใช้รกสด า
็
ี
ี
ิ
ิ
ี
ี
และตากแต่งด้วยสแดงของชาด และกรณภาชนะทใช้ในพิธ จะท าการตกแต่งเชงศลปะ เช่น ใช้ทองค าเปลว
่
ี
ั
ิ
ั
ั้
ประดับ บางช้นอาจมการปน กดรก พิมพ์รกให้เปนลวดลาย เพือเพิ่มความงดงามให้แก่ภาชนะ เครองเขนท ี ่
็
่
ื
่
ิ
็
่
็
้
เปนทรจักและแพร่หลาย เช่น เชยนหมาก พาน ขันโอ ขันน ้า และถาด เปนอาท ิ
ี
ี
ู
่
ี
่
ู
ี
ื
่
ิ
ิ
ปจจบันเครองเขนมการน าเอาไม้มาท าโดยวิธการเคยนตามรปแบบ โดยใช้ไม้จรง เช่น ไม้สัก ไม้ยาง ไม้
ั
ุ
ี
ิ
่
มะม่วงปา ไม้ยมหน หรอใช้ไม้อัด โดยน าเอาไม้จรงทั้งต้นมาต้มและปอก หรอฝานด้วยใบมดขนาดใหญ่เปน
็
ี
ื
ิ
ื
ื
่
ี
แผ่นบาง จากนั้นน ามาตัดแบ่งตามขนาดแล้วทาด้วยกาวยางซ้อนทับสลับในแนวเดยวกันและน าเครองอัด
ิ
และอบให้กาวแห้งสนท
ี
ิ
รปร่างรปทรงของเครองเขน มักจะเลยนแบบจากธรรมชาต โดยเอ้อประโยชน์ใช้สอยตามความ
่
ู
ื
ู
ื
ิ
ู
ู
่
ี
ึ
ู
ี
ต้องการของผู้ใช้ ซงรปทรงเหล่าน้มักจะเลยนแบบจากพืชพรรณไม้ รปทรงจากสัตว์ รปทรงกระบอก ทรง
ู
กลม ทรงเรขาคณต รปร สามเหลยม สเหลยม หกเหลยม แปดเหลยม รวมถงรปทรงทช่างคดสรางสรรค์ ทั้ง
ี
่
ึ
่
ี
ี
่
ี
ี
ิ
่
่
้
ี
ี
ู
ิ
่
ิ
ลายกนก ลายพุ่มข้าวบณฑ์ ลายเฟอง ลายบัว ลานรกรอย ลายประจ ายาม ลายก้านขด ลายกระจัง ลาย
ื
ั
้
่
ิ
ธรรมชาต ตลอดจนภาพนทานชาดก และลายสบสองราศ ี
ิ
ิ
ี
่
ุ
ี
ุ
ี
ิ
คณสมบัตของเครองเขน คอ มน ้าหนักเบา ยืดหยุ่นได้บ้าง ไม่แตกหักเสยหายในทันท วัสดทใช้ในการ
ิ
ื
่
ื
ี
ิ
ิ
ิ
ิ
ผลตสามารถหาได้โดยทั่วไปในท้องถ่น เทคนคในการตกแต่งไม่ซับซ้อน และยังสนองตอบรสนยมและการ
ื
ู
ใช้สอยในชวิตประจ าวันของผู้คนในภาคเหนอ รวมถงเชยตะวันออกเฉยงใต้ จากคณสมบัต รปร่าง วัสดและ
ุ
ิ
ึ
ุ
ี
ี
ี
เทคนคดังกล่าวได้แสดงให้เหนถงภมปญญาของคนในอดตทรจักเลอกสรรส่งของในการประดษฐ์และ
ี
ื
ึ
้
็
่
ู
ู
ั
ิ
ิ
ิ
ี
ิ
ุ
ี
ตกแต่งให้มคณค่า และคงทนต่อการใช้งาน
