Page 10 - HOH
P. 10

A3
                                                                                                           LOCAL Diasabra 3 Februari 2018
            Warda pa specialista por trece complicacion

                             Lista di espera largo pa acceso na specialista di pulmon



            ORANJESTAD - Bon Dia Aruba a tuma nota di un lista di espera di
            5 luna pa haya acceso na specialista di pulmon. Esaki despues cu un  Maneho di verwijs pa specialista
            famia a bin dilanti pa conta nan storia di e manera con nan a perde  Despues di a acerca vocero di hospital, Charlaine Huntington, riba e punto
            un familiar cu mester a warda mucho hopi pa wordo diagnostica cu  aki, el a confirma cu actualmente hospital tin 3 specialista di pulmon den ser-
            cancer terminal. E famia, den un entrevista cu Bon Dia a expresa cu  vicio manera ta custumber. Es mas, no tin vacatura pa specialista di pulmon
            ‘sistema di cuido pa loke ta trata cancer no ta bon regla na Aruba’.    actualmente na hospital, mirando cu tur tres ta traha full time.

            Nos a acerca tanto AZV como hospital riba e punto aki, mirando cu tin per-  Nos a puntra vocero di hospital e ora ey con hospital ta purba inventarisa e
            sonanan cu  ta sperando cu urgencia pa asina wordo evalua si nan tin cierto  wachtlijst pa percura cu esunnan cu urgencia haya acceso na specialista. Riba
            malesa of no. AZV di nan banda a splica cu nan ta financia hospital pa tin 3  e maneho di esaki, sra. Huntington a splica cu den casonan di urgencia dokter
            specialista di pulmon, despues cu nos a acerca e organo si lo ta e cantidad di  di cas lo tin cu delinea esaki den e verwijsbrief pa asina specialista por tuma e
            specialista di pulmon actualmente disponibel cu lo ta haciendo e lista di espera  casonan mas tempran cu normal.
            specialmente largo. Vocero di AZV a expresa na Bon Dia cu ‘ta responsabilidad
            di hospital pa yena vacatura. Kisas e falta di specialista di pulmon ta influencia  Ademas segun vocero di hospital, si un persona ta haya su mes cu por ehem-
            e tempo di espera’.                                                     pel awa den pulmon, por pasa departamento di emergencia pa asina e pashent
                                                                                    wordo tuma den cuido. “Esey ta e maneho cu tin pa loke ta trata verwijs pa
                                                                                    specialista.”

                                                                                    Casonan unda tempo ta critico
                                                                                    Sinembargo por ehempel den e caso cu a bin dilanti recien di famia Leonard,
                                                                                    a tarda masha tempo pa evalua si e persona tabatin cancer, mirando cu dokter
                                                                                    di cas no por a evalua si ta trata di un caso unda urgencia ta necesario of no,
                                                                                    ya cu e no tin specialisacion den esaki. E persona, despues di a warda varios
                                                                                    lunanan a wordo hiba Venezuela hunto cu famia pa haya e diagnosis. Loke e
                                                                                    famia tambe a subraya den nos entrevista ta cu si lo por a evalua e cancer mas
                                                                                    tempran (por medio di acceso na specialista) por a tuma e stapnan necesario pa
                                                                                    minimalisa e daño cu ta tuma luga.

                                                                                    Den caso di e fayecido el a yega asina leu cu e cancer a yega te na wesonan y
                                                                                    higra, manera e famia a conta Bon Dia. Pues e aspecto di prevencion ta impor-
                                                                                    tante den casonan asina unda cu mas pronto cu por haya un diagnosis por evita
                                                                                    cu e cancer ta crece.

                                                                                    Nos a confronta vocero di hospital cu esaki, pero e vocero a splica cu e maneho
                                                                                    ta encera cu dokter di cas tin cu specifica den verwijsbrief si tin urgencia o no.
                                                                                    Riba e aspecto di wachtlijst e vocero no a duna contesta te na momento cu a
                                                                                    cera redaccion.

                                                                                    Nos a acerca tambe Joaquin van Trigt, presidente di asociacion di dokter, riba
                                                                                    e mesun punto di prevencion relaciona cu wachtlijst, pero nos no a logra haya
                                                                                    contesta. Nos lo sigui riba e topico aki pa asina aclara con por preveni cu caso-
                                                                                    nan ta bira mas grave den proceso pa warda pa specialista.




                                 CAft: ‘Situacion financiero di Aruba ta preocupante’


            ORANJESTAD -  Segun e relato cu nos a ricibi despues di un confer-      di sector publico ta hisa hopi preocupacionnan. Sector publico di Aruba taba-
            encia di prensa di College Aruba financieel toezicht (CAft), e organo  tin un deficit di 2.6% di GDP te di tres kwartaal di 2017. Esaki ta 2.1% mas
            ta premira cu presupuesto di pais Aruba lo ta cerando aña 2017 cu un  deficit cu ta permisibel segun e normanan stipula pa 2017.
            deficit financiero di 3.1% di GDP (producto nacional). Esaki ta con-
            tradeci e ley riba cual CAft ta opera (LAft), cual ta stipula un deficit  Despues di a studia e nota di cambionan den presupuesto pa resto di 2017, e
            maximo di 0.5%. E organo ta subraya cu pa Aruba por a cumpli cu  organo a remarca cu e ultimo lunanan esaki a bira pio. Nan tin expectativa cu
            su debernan financiero a busca prestamonan adicional di 130 miyon  esaki lo yega te 3.1% di GDP. E deficit di aña 2017 ta wordo causa pa (entre
            florin.                                                                 otro) entradanan fiscal y no-fiscal cu no a trece asina hopi ganashi manera a
                                                                                    wordo premira. Nan ta consisti di entre otro 50 miyon florin. Es mas, e ga-
            Despues di bishitanan na demas islanan cu supervision financiero den Caribe  nashinan cu a spera di haya di Refineria di Aruba cu a wordo presupuesta – un
            Hulandes, CAft a pasa Aruba pa asina duna nan informacion riba loke ta acon-  suma di 73 miyon florin– a contribui na e deficit. P’esey e suma di prestamo cu
            tecimentonan riba tereno di financia publico na nos pais. Prome cu e confer-  mester a wordo haci a hisa di 130 miyon florin pa e suma actual di 569 miyon.
            encia di prensa CAft a sinta hunto cu waarnemend Gouverneur, minister di
            financia, Xiomara Ruiz-Maduro y su bureau, conseho di minister y comision  No por bay evita cortonan den presupuesto 2018
            di financia di Parlamento pa haya orientacion riba e situacion na Aruba. Ade-  Segun CAft, Aruba ta comprometi pa gastonan grandi pa aña 2018. Conforme
            mas a tene un bishita di trabou na cierto instituto y organisacion financiero  e CAft lo tin cu bay recompensa e deficit di 2017 den aña 2018 completa-
            manera Banco Central y PWC, pa asina tira bista riba e sistema di impuesto na  mente. Ademas pa via di esaki no lo bay ta posibel pa reparti e compensacion
            Aruba y e cambionan cu lo mester bin den esaki.                         di deficit den 2018 pa un periodo mas largo, cual ta haci un cumplimento cu e
                                                                                    normanan di CAft den aña 2018 hopi scur.
            Algun punto cu CAft a subraya ta cu pa via di prestamonan haci anteriormente
            e ratio di deuda (schuldquote) lo tin expectativa di hisa te 87% di e GDP den  Segun CAft, gobierno di Aruba ta reconoce e situacion precario cu e financia
            aña 2017. Es mas, tin menasanan grandi cu e financia publico pa aña 2018 lo  publico ta hinca aden actualmente y kier bin cu un plan financiero lihe. E
            sigui bay for di man, segun CAft. “P’esey e ta di suma importancia cu gobierno  ta esencial pa e medidanan tuma luga den 2018, segun sr. Gradus. Te hasta
            di Aruba trece un plan financiero pa atende cu e puntonan aki– incluyendo  despues di 2018 lo mester tuma pasonan pa percura cu situacion financiero di
            medidanan pa 2018– mas pronto cu ta posibel”, Raymond Gradus, presidente  sector publico ta den ordo. CAft ta conclui cu cantidad di medidanan struc-
            di CAft a expresa.                                                      tural pa salba e situacion no lo por wordo evita. Ademas, economia lo mester
                                                                                    wordo reenforsa sostenibelmente. “E reapertura di e refineria ta coriendo atras
            Ganashi calcula di RDA a contribui na deficit                           atrobe y na momentonan aki no tin claridad riba kico exactamente lo bay pasa
            CAft a expresa cu e imagen cu ta wordo pinta den henter situacion financiero  cu e refineria.”
   5   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15