Page 4 - bon-dia-aruba-20201201
P. 4

A4   LOCAL
                  Diamars 1 December 2020

                      Comemencia: ‘Islanan pragmatico y un Hulanda mas inclusivo y

                                                      strategico necesario pa futuro’



                                                                      Raad van State a yega di re-  arma’                       e lasonan aki cu e aliadonan
                                                                      marca.  E  lasonan  entre  Hu-                            aki, e islanan mes tambe tin
                                                                      landa  y  e  islanan  ta  e  resul-  "Hulanda tin un responsabi-  un  obligacion  pa  haci  esaki.
                                                                      tado di un desaroyo cultural.  lidad cla despues di ta hunto  Den  un  mundo  cu  ta  hopi
                                                                      E tabata por di otro manera,  cu e islanan pa 400 aña, pa e  mas  compleho  y  yen  di  im-
                                                                      pero e no a bay otro manera,  bienestar di e poblacion di e  previsto compara cu e tempo
                                                                      pasobra Hulanda tabata kier e  islanan. No solamente e im-  cu e Statuut a wordo crea, e
                                                                      asina. Bo lo por agrega tambe,  pacto di Covid, si no tambe  paisnan  Caribense  den  Re-
                                                                      cu el a bira asinaki, pasobra e  e desaroyo geopolitico den e  ino pragmatico y un Hulanda
                                                                      poblacion di e islanan tambe  region, ta mustra cu tin mes-  mas inclusivo y strategico lo
                                                                      tabata  kier  e  asina.  Casi  400  ter  di  un  vision  mas  amplio  mester conclui hunto cu nos
                                                                      aña di ta hunto ta trece cune  riba  Reino  y  su  relacionnan  futuro conhunto por lo pron-
                                                                      obligacionnan. Di tur banda,  cu e islanan. Den ultimo luna  to ta miho sirbi cu un sinti-
                                                                      mi lo bisa."                 a  sali  un  nota  di  ministerio  mento di vinculacion fuerte,
                                                                                                   di defensa riba e bista di de-  cu raiznan den tanto Europa
                                                                      "Despues di a dirigi e islanan  fensa den 2035. Den esaki e  como e region Caribense."
                                                                      manera colonia te cu prome  minister  di  defensa  cu  tam-
                                                                      mitar di siglo 20, Hulanda a  be e region Caribense a bira  "E  stabilidad  y  e  siguridad
                                                                      duna  e  islanan  nan  propio  mas  geopolitico.  E  posicion  huridico  ta  wordo  sirbi  y
                                                                      gobernacion bou capa di An-  fuerte  di  podernan  grandi  y  Hulanda, cu di un manera of
                                                                      tias  den  1954.  Autonomia.  otro  paisnan,  e  insiguridad  otro ta hunga un papel basta
                                                                      Loke  ta  uni  e  6  islanan  ta  e  den varios region, y e situa-  chikito  den  tarima  interna-
                                                                      escala  chikito  di  nan  socie-  cion  sensitivo  den  region  cional, lo por sigui profila su
                                                                      dad,  nan  ubicacion  isola,  y  Caribense,  ta  haci  Europa  y  mes tanto den Europa como
                                                                      nan vulnerabilidad den varios  Hulanda vulnerabel, segun e  den  hemisferio  Occidental
                                                                      sentido.  Sint  Maarten,  Sint  minister."                como  un  partner  relevante
                                                                      Eustatius y Saba ta sinta den                             den  relacionnan  internacio-
                                                                      e caminda di horcannan, den  "Asina  e  ta  skirbi,  cu  tin  un  nal."
                                                                      tur islanan democracia ta de-  necesidad  pa  ta  prepara  pa
                                                                      saroyando,  y  tur  tin  falta  di  un  posibel  escalacion  mili-  ‘Mi  ta  ripiti  e  conseho  di
                                                                      dirigentenan  competente  y  tar den region Caribense, cu  AIV  pa  uza  e  waarborg-
                                                                      experticio na nivel di gober-  atencion pa e echo cu e parti-  functie preventivamente’
                                                                      nacion  pa  asina  trata  e  can-  nan Caribense di nos Reino,
            “AIV  ta  conseha  tur  pais  sigui  su  discurso  durante  e  tidad grandi di dossiernan di  ta cay fuera di e tereno di e  "Un par di puntonan di prio-
            den Reino pa mira si for-    webinar organisa pa Institute  maneho.  Riba  esey  a  bin  e  tratado  di  NATO  y  Union  ridad pa Reino pa sigui dilan-
            tifica  lasonan  cu  Union  for  Transnational  and  Eure-  pandemia di Covid."        Europeo."                    ti. E paisnan Caribense mes-
            Europeo por ofrece opor-     gional cross border coopera-                                                           ter traha seriamente riba nan
            tunidadnan     nobo.    Un  tion and Mobility (ITEM) na  "Den Haag nunca tabata bon  "E  Adviesraad  Internationale  propio iniciativa pa introduci
            zonido  conoci.  Si  mira  Universidad di Maastricht.     den  comunica  cu  e  islanan,  Vraagstukken (AIV) tambe ta  reformanan  structural  cu
            lihe  den  historia,  por                                 y  e  manera  con  a  comunica  boga pa un organisacion mas  meta  pa  sali  mas  fuerte  di  e
            mira cu e di dos gabinete  "E  envolvimento  Hulan-       e  rekisitonan  pa  sosten  di  activo  y  strategico  di  Reino  crisis  di  Covid,  pa  haci  nan
            di  Balkenende  den  2003  des mester hisa e chens cu e  likides  den  prome  mitar  di  den e region, cu a bira e tari-  status  autonomo  un  reali-
            a  duna  Antias  y  Aruba  e  promesanan  haci  berdadera-  2020  —  parcialmente  cu  ra-  ma di rivalidad entre poder-  dad  berdadero  y  pa  diminui
            chens  pa  sigura  posibili-  mente lo wordo cumpli. Kico  son —  a trece e mesun re-  nan  grandi.  AIV  ta  mustra  nan debilidadnan pa paisnan
            dad di opta pa status di un  precisamente  e  cooperacion  accionnan  reflectivo  antico-  den su rapport riba e lideraz-  manera China y Venezuela."
            area ultiperiferico (UPG)  boluntario  pero  no  perman-  lonial bieu back. A pesar di e  go di Merca cu a bira menos
            den futuro den cuadro di  ente  ta  nifica  specificamente  reaccion aki, a bay traha riba  natural, y e avance di China,  "E acuerdonan cu ta yegando
            cambio di un tratado Eu-     y kico Hulanda su contribu-  e acuerdonan politico cu ac-  cu a lanta pa via di e espacio  cune  cu  Den  Haag  ta  crea
            ropeo. En bes di probecha  cion precisamente lo nifica lo  tualmente ta sigui den desa-  habri cu Merca a laga. Nos no  un bon oportunidad pa pone
            e  oportunidad  manera  mester sali na cla ainda, pero a  royo. Bon pa e islanan, mi lo  mester lubida cu Rusia y Iran  pasonan  grandi  por  medio
            e  ta,  e  coalicionnan  den  bira cla cu e islanan pa awo no  bisa, y sensibel pa Hulanda."  anteriormente tabata controla  di entre otro, uza sosten tec-
            Willemstad y Oranjestad a  por  sin  ayudo  externo.  Riba  "Cu  speransa,  esaki  ta  e  co-  pa Merca."           nico  y  financiero  Hulandes
            rechasa e oferta aki fuerte-  tereno  social,  humanitario  y  mienso  di  un  era  nobo  den                       optimalmente  y  por  medio
            mente,  cu  un  conseho  na  financiero y economico no, e  relacionnan  di  Reino,  cu  lo  "Mescos cu e minister di de-  di  ataca  asuntonan  manera
            Den  Haag  pa  mete  den  crisis di Covid a mustra esey,  por  conduci  na  un  vision  fensa ta skirbi, AIV tambe ta  enseñansa, cuido y siguridad
            nan  propio  asuntonan.  y  riba  e  tereno  geopolitico  comparti riba e futuro di Re-  conclui  cu  e  islanan  ta  den  como Reino. Pa un parti esey
            17 aña despues mi ta lesa  sigur cu no. Sin distincion ki  ino. Ya pa hopi largo e part-  posicionnan  vulnerabel  mi-  ta e situacion caba, maera sig-
            cu  tin  gruponan  na  Cor-  futuro e islanan tin ambicion  nernan den Reino ta haci ne-  rando cu e tratado di NATO  uridad y husticia, pero mas ta
            sou  cu  kier  opta  pa  haya  p’e, un laso cercano cu Hu-  goshi cu otro, asumiendo di  no ta cubri e teritorio di e is-  posibel."
            e UPG status, pero e mo-     landa ta e unico speransa pa  un  ficcion  cu  pronto  lo  nan  lanan, y al contrario na e sta-
            mento di 2003 a pasa.”       un  desaroyo  rapido  den  di-  lo separa. Al contrario di loke  tus  di  UPG  (areanan  ultra-  "Den Haag mester posiciona
                                         reccion di mas autodetermi-  por  a  mira  den  e  ultimo  66  periferico di UE), e status di  su  mes  mas  strategicamente
            Asina  Paul  Comemencia,  nacion."                        aña cu e Statuut a wordo treci  LGO (paisnan y areanan den  den region Caribense, y duna
            consehero di estado di Reino                              na  bida,  e  crisis  di  corona  a  exterior) no ta duna e paisnan  contenido  na  e  colaboracion
            (staatsraad van het Koninkri-  ‘Islanan  parti  di  Hulanda  sigura  cu  no  por  sigui  cana  miembro di UE e obligacion  cu  e  islanan  di  un  manera
            jk) na Raad van State a expre-  pa casi 400 aña, pues Hu-  riba  e  mesun  pia  bieunan.  pa  duna  y  ricibi  sosten  den  hopi mas radical compara cu
            sa su mes durante un webinar  landa tin responsabilidad’  Sigur no e islanan den Reino,  caso  di  un  atake  arma.  Pa  con ta acercando esaki awor-
            titula  'Relacionnan  di  Reino                           pasobra  nan  tin  mester  di  e  proteccion  di  e  islanan  den  aki. Aki mi ta ripiti e conseho
            den  perspectiva  multidisci-  "Pa  haci  un  recordatorio,  lasonan di Reino. Por lo me-  Reino, Reino ta wordo punta  di AIV pa no laga articulo 43
            plinario'  den  contexto  di  e  sigur  pa  nos  amigonan  den  nos, por lo pronto no, y por  den direccion di cooperacion  di e Statuut, e funcion di ga-
            direccion nobo cu aworaki ta  Hulanda,  e  islanan  ta  parti  lo pronto, ami ta mira como  cu aliadonan manera Merca,  rantia pa derecho humano y
            bayendo, unda Aruba y Cor-   di  Reino,  den  su  varios  in-  un periodo hopi largo."   y  e  dos  miembronan  di  UE  bon gobernacion den Reino,
            sou ta yega na acuerdonan cu  carnacion,  desde  1634.  Mas                            cu  areanan  den  Caribe,  esta  fungi  solamente  como  ul-
            Hulanda  pa  compromete  di  largo cu Limburg ta parti di  ‘Cu status di LGO, UE no  Francia y Reino Uni."          timum  remedium,  pero  pa
            introduci reformanan grandi  Hulanda,  manera  Piet  Hein  tin  obligacion  pa  duna  "Banda di e obligacion di Hu-  tambe  uza  esaki  preventiva-
            den  tempo  corto.  Akibou  ta  Donner,  ex  presidente  di  sosten  den  caso  di  atake  landa pa reconoce y mantene  mente."
   1   2   3   4   5   6   7   8   9