Page 8 - Djarason 21 februari 2018.pdf
P. 8
8 Djarason 21 Febrüari 2018
Thomas Domhoff
2018 ta un aña di
Pa: Jubi Evertsz
Papiamentu, nos idioma materno!! kambio; un aña difísil
Awe ku ta dia internashonal di idioma materno, ku doló
den nos kurason nos ta tradusí i sita Toos Smeulders, ku WILLEMSTAD.- 2018 ta masha slou pa buska un
mas ku 30 aña pasá a opiná tokante nos idioma materno
Papiamentu den su tésis. ta un aña di kambio, un otro produkto na su lugá,
“Den e sentido ei, Papiamentu tambe a keda stigmatisá aña difísil, segun Thomas kompanianan di aviashon ku
di ta inferior, i a keda mantené e opinion ei, ni maske e ta Domhoff den entrevista ta kayendo afó i hotèlnan na
un idioma ku kasi henter e poblashon ta papia. eksklusivo pa EXTRA. El a Kòrsou den problema. Esaki
E no tabata ulandes o un idioma oropeo, i p’esei e ta bin Kòrsou un aña i mei pasa ta e situashon ku Kòrsou ta
ménos…… i awor ta bandoná Kòrsou enfrentando aktualmente
Nos tin ku bolbe enfatisá ku esnan ku tabata papia pa otro reto interesante na den 2018. Un aña sigur di
papiamentu a keda papia nan idioma di pueblo, p’asina e Brasil. kambio, un aña difísil.
Komo un persona ku a
idioma di pueblo por a rende i krese, pero ta e sentimentu
di ta orguyoso di bo idioma kasi no tabata eksistí. traha 25 aña den e sektor Pa Thomas e maneho ku
E opinion di e kolonial oropeo, ku tabata konsiderá finansiero e tin su opinion ta hibando den e sektor di
papiamentu komo un idioma inferior nan a aseptá i riba e situashon aktual na turismo kisas no ta bon. El
mantené” fin di sita. Kòrsou i tambe gobernashon. a menshoná por ehèmpel e
E mentalidat kolonial aki, lamentablemente ainda ta “Tin biaha ta bon pa sinta ‘winery’ na Hato ku a bai
eksistí serka hendenan man krusá i warda kiko ta Aruba i ku ya ta serka di
ku tin falta di informashon riba e tereno aki. bin pero den otro kaso e ta UTS. E empresa aki tin di yena nan promé bòter di
Hopi eksperto rònt mundu a deskribí i analisá robes. reorganisá, hende lo mester biña. E winery lo a duna
e mentalidat kolonial aki di e pueblonan kolonisá, Tin 3 tipo di aktitut, esun bai kas pero kiko lo para un kos mas pa eksperensia
relashoná e.o. ku e berdadero apresio ku nan tin pa nan di un lider, early adopters ku su futuro. Den kaso di na Kòrsou. Di e forma aki a
idioma materno. E problema ta, ku ounke e balor sosial i followers. I den kaso di Aqualectra ta buskando un kita un di e palètnan for di e
sektor di turismo.
Kòrsou e hende ta hopi slou. otro CEO. Ora mira ku tin
kultural ta haltu serka kasi henter pueblo, ku ta usa su
idioma materno, e parti di e pueblo, ku no ta konsientisá, Aki ta warda demasiado i un CEO interim pa basta Ta trahando riba hotèlnan
no ta kere den su balor efektivo pa por ehèmpel e.o. eduká no ta aktua lihé komo un aña kaba i tòg awor aki ta grandi, pero a pensa ku ta e
butik hotèl, esnan chikí ku
follower”, el a bisa den buskando un otro CEO. E
su yu ku papiamentu na skol.
Gobièrnunan di pasado resien, i eksponentenan di e entrevista ku EXTRA, por ta nifiká ku e hende ulandesnan ta habriendo na
direktivanan di skol, a hasi mal uso di e ambivalensia reakshonando riba nos ku ta bin ei lo bai haña un Kòrsou ta esnan eksitoso. E
pregunta di desaroyonan ku otro enkargo, e lo bai hasi
kambio kisas lo mester ta
kolonial aki deliberadamente. Ta p’esei e.o., resultado
super negativo den enseñansa di mayoria di yunan di tin òf lo tin di tuma lugá na algu otro ku Aqualectra ku den e direkshon aki tambe.
e pueblo trahadó, ta venga su mes awe dolorosamente. Kòrsou. probablemente lo ta mas Den turismo ta pensando
muchu tradishonal. Ta pensa
Thomas a menshoná outomatisashon i sigur mas
Den realidat, ta un atrako polítiko Neo Kolonial,
perfektamente orkestrá, planifiká, i ehekutá, pa esnan komo ehèmpel e situashon hende riba kaya. ku e turista ta bin aki keda
na mando, a tuma lugá riba e lugá ku papiamentu mester na Aruba. Aki ta pensa i Tambe tin sektor den hotèl, drumi kantu di
aktua mesora. A abolí uso di bankario ku kada bes ta
pisina, bebe kòktel, hunga
tin den enseñansa di Kòrsou. Nos ta sita Martha Dijkhoff
riba e asuntu di ambivalensia aki den un simposio chek pa e aña aki. Ta un paso mandando hende kas tiki plaka den kasino. Thomas
edukashonal, presentá mas ku 7 aña pasá. “ di bai over na ‘cashless”. E tiki. Tin Giro i PSB ku ta Domhoff a bisa ku e turista
kambio ei a stimulá hende bai uni, tur banko tin di
ke otro kos, e ke eksperensiá
1. Kòrsou ta monolingual pa gran parti, pero
gobièrnunan Antiano a ofisialisá no dos, sino tres idioma pa pensa kiko mas por hasi bai outomatisá. Bankonan algu otro manera e Winery
ofisial pa Antias na 2001, i krea asina un impreshon falsu ora ta hasi uso di e mashin general ta mandando mas i ku nos a menshoná ariba.
di pago ei. Na Aruba nan ta mas hende kas. I pa kulminá
“E aña aki ta un aña di
di multilingualismo pa futuro pais Kòrsou.
2. E lei di ofisialisashon di idioma no a bai kompañá bezig ta pensa kon por ta un tin Refineria Isla ku nos no kachó i esei ta nifiká un aña
ku un polítika di idioma pa atendé uso di papiamentu den bon ‘follower’. Na Kòrsou sa kiko lo bai pasa ainda. I pa di kambio. E lo ta un aña
difísil ku ta krea kambio i e
sinembargo ta sinta i warda no lubidá e sektor di offshore
nòmber di ofisina di gobièrnu, i bòrchinan di kaya.
3. E lei di ofisialisashon no a keda ligá na enseñansa sin hasi kasi nada. segun Thomas Domhoff ku por nifiká kambio positivo
Thomas ta preokupá ku ta kabando e aña aki.
di pueblo. Gobièrnu sentral a traspasá su poder pa disidí 2018. E ta mira esaki komo I riba tur esaki tin e i kambio negativo”. Pa e
aña aki Thomas ta mirando
riba idioma na direktivanan di skol sin pone ningun
kondishon, loke tin komo konsekuensia ku gobièrnu a un aña masha difísil. E ta bòikòt di Venezuela pa sera masha tiki kos ku ta dun’é
pèrdè poder polítiko pa maneho di idioma den edukashon preokupá ku por ehèmpel su frontera pero ku Kòrsou speransa.
di pueblo ( HS: insólito!)
4. A introdusí papiamentu den Enseñansa di Fundeshi,
pero gobièrnu i instansianan gubernamental no a proveé
sufisiente guia, material i otro kondishonnan nesesario
pa e proseso di inovashon kana bon.
5. Usando esaki komo motibu prinsipal direktivanan di
skol a drai bèk e desishon di gobièrnu pa usa papiamentu
komo idioma di instrukshon den skol básiko i introdusí
asina un sistema bilingual na mayoria di nan skolnan.
6. Despues di añanan largu di preparashon a otorgá
maestro di Enseñansa di Fundeshi un diploma.
Pero no tabatin rekapasitashon dirigí riba papiamentu
komo idioma di instrukshon, e kambio mas drástiko den
skolnan di Enseñansa di Fundeshi.
Diferente outor lokal a mustra riba e ambivalensia aki
pa loke ta toka nos manera di atendé ku papiamentu den
enseñansa”. Fin di sita. Ku gobièrnu a traspasá su poder
pa disidí riba idioma na skol ta parti di e atrako polítiko.
Ku wowonan di falki Huki Sindikal i su aliadonan, lo
analisá nifikashon konkreto di e siguiente palabranan
den Amigoe di dia 10 febrüari 2018: “Met het beleid, “Op
weg naar een multi-linguale co-existentie”, wordt de
moedertaal in het onderwijs gestimuleerd.
Te otro siman.