Page 5 - bon-dia-aruba-20200414
P. 5
a5
editorial/colofon Diamars 14 aPriL 2020
Citgo ta historia...
E refineria tambe...!
Ultimo dia di trabao prome cu fin di siman ta irealistico pa renoba e instalacion como re-
di Pasco Grandi, parlamento mester a traha fineria. Ta p’esey a scoge pa transforma esaki
te laat anochi. Manera anticipa, mayoria cu den un ‘upgrader’ pa crudo ultrapisa di Ori-
ta apoya e coalicion gubernamental a apro- noco. E decision ey no tabata basa tampoco
ba e ley cu ta autorisa gobierno pa firma un riba e estado di e refineria, sino tambe den e
acuerdo cu e consorcio di Citgo, pa termina falta di mercado pa opera un refineria com-
e contrato vigente, firma na 2016. Cu esaki, pleto, cu ta capaz di produci producto final
Aruba a laga tur reclamo financiero cay, Cit- manera gasolin y diesel di contenido abao di
go igualmente, y Aruba ta haya un suma di azufre. Pero esey no tabata ningun conclusion
28,8 miyon florin na impuesto atrasa. Nada straño pa esnan cu conoce e materia, pasobra
mas di pago pa no a cumpli cu e convenio, ta pesey Exxon no a renoba e instalacionnan
ni di desmantela, nada. Pa e pago di e suma pa por produci gasolin na comienso di añan-
menciona, Aruba tin liber disposicion di e an 80, y despues Coastal tampoco a cumpli
propiedad, sin cu tin algun asunto pendiente cu e prome contrato di 1991 pa construi un
ainda. ‘cat-cracker’ y a opta pa na 1999 construi e
dos ‘delayed coker’nan pa maneha residuo di
Asina ta bin un fin na un storia marca pa destilacion, pa produci producto intermedio.
suceso negativo, cu ningun momento por Motibo: nan no tabata mira mercado pa pro-
a crea e impresion cu aki tabata trata di un ducto manera gasolin...
compania serio, cu plannan serio pa rehabil-
ita e refineria. Esey no ta sorprende nos, pa- Esey ta pone nos den aña 2020 unda cuatro
sobra consecuente cu e informacion di cual refineria grandi den Caribe, tur orienta riba
nos tabata dispone, nos no tabata kere den exportacion di producto petrolero, ta paralisa
e proyecto prome cu el a cuminsa. Despues y wardando un oportunidad pa bin den oper-
di cuatro aña e posicion di e medio aki, a lo acion atrobe. E diferencia grandi entre esun
largo di e ultimo añanan, a resulta di ta basa di Aruba y Curaçao, St Croix y Trinidad ta:
riba hecho solido, y no riba e mero deseo di cu nan tin refineria y nos tin un coleccion di
mira cosnan cristalisa cu no ta existi. metal bieu cu no ta ni pia sushi di e otronan.
Hunto e cuatronan aki tin un capacidad di
Lamentablemente, na e momento aki, cu e mas di 1,3 miyon bari pa dia di procesamen-
desaparicion di e farsa berde, nos no a desha- to. Pero... nos no ta papiando aki di capacidad
ci sin embargo di e mesun creencia den cos cu mundo ta sinti su necesidad. Al contrario,
imposible di e actual gobierno. E manera con den e actual situacion unda e productornan
esaki ta gara ainda na e idea cu lo por realisa mas grandi di mundo a caba di acorda pa
e soño di mira e ruina di refineria converti corta mas di 10 miyon bari pa dia di crudo,
den algo usableno a desaparece. Pio ainda, y e crisis di coronavirus cu ta pone mundo
awor nan ta purba bende nos e ilusion, no di den un situacion di desbentaha pa varios aña,
un ‘upgrader’ sino di un refineria completa- ta hopi dificil pa mira un posibilidad pa e re-
mente renoba, cu ta bay opera pa decadas... finerianan aki. Y atrobe: entre nan e ‘patito
Siman pasa nos por a disfruta di un show pa feo’ ta esun di Aruba.
prensa di e dirigentenan di Refineria di Aru-
ba NV, kennan cu un tono suave tabata purba Kico tur esaki ta implica pa e situacion actu-
trece un mensahe creible cu nan si, cu co- al? Entre otro cu nos por keda debati si tabata
laboracion di companianan, ainda desconoci corecto pa laga tur e acreencianan di e con-
pa nos como ciudadano comun y coriente, ta trato original cu Citgo cay. Un cos si ta ber-
bay renoba e monton di hero patetico aki cu dad y esey ta cu en todo caso e facilidadnan
a para daña pa 8 aña caba. Y e imposibilidad pa entrada di combustible na Aruba mester
di drecha e refineria no ta un asunto di su ta garantisa, y no awe, sino ayera, pasobra ni
actual estado deplorable so. E ta tambe rela- esey Citgo no por a haci, pa e placa cu a paga
ciona cu realidad den e actual mercado, unda nan. Tambe ta urgente pa pone e terminal di
niun hende den e mundo aki ta sinta warda crudo ‘al dia’ pasobra esaki ta un parti viable
pa e refineria bin den operacion. cu mester conserva. Esaki caba ta requeri un
inversion sustancial na e momento aki. Y e
Na 2016, tempo cu e gobierno anterior a cera refineria? Laga nos pone asina: ta bon cu a
un deal cu e delincuentenan mas grandi den libra di e ‘farsa berde’, pero no mester tuma
historia di America Latino pa rehabilita e in- nos haci cu un ilusion di e otro color politico.
stalacionnan, ya caba e conclusion tabata cu