Page 11 - AB
P. 11
A2 LOCAL
Diabierna 11 Juli 2025
En bista di caida global, mester corda cu
Protege insecto ta protege naturalesa
Recientemente a yega na nota cu hopi hende ta pensa
mesa di Bon Dia Aruba cu areanan di naturalesa pro-
un informe cu e pobla- tegi ta ser considera como
cion di insecto dentro di ‘naturalesa di berdad’, mien-
Parke Nacional Arikok ta tras otro areanan di mondi of
mirando un caida pa basta yerbe no ta considera di tin e
aña caba. Den un comber- mesun balor y pues frecuent-
sacion cu Chief Conser- emente ta ser rosa. Sinem-
vation Officer di Aruba bargo, e suposicion aki no ta
Conservation Foundation, corecto. Segun Sra. Silva, tur
Natasha Silva,y Edeline tipo di naturalesa ta carga me-
Berg, Communications sun balor, pues ta rekeri me-
& Marketing Manager, e sun standard di cuido. Aunke
fundacion a aclaria e situ- ta comprendible pa desea un
acion actual y alabes a en- cura bon manteni, Sra. Silva
fatisa e importancia cu in- a splica cu si no ta necesario,
sectonan ta hunga den nos no haci esaki. El a enfatisa cu
bida diario y naturalesa. e yerbanan y matanan chiki-
to cu ta crece den bo cura ta
Manera Sra. Silva a aclaria, beneficioso y ta actua como
actualmente ta mirando un habitat pa insectonan.
caida global di 2,5% den e Trabao falta, pero no warda!
poblacion di insecto, aunke ACF, contaminacion di luz specialisa ta entre e come- di e caida global y protege e Mantencion di data ta keda
esaki ta mas un calculacion, ta birando mas y mas comun hein y palo di mata. Tin un poblacion di insectonan, op- un aspecto importante pa
considerando cu registra- riba nos isla, particularmente comprondemento general tando pa opcionnan cu ta mas conservacion di naturalesa,
cion di insectonan ta algo e uso di luznan LED. Esaki ta cu comehein ta un insecto “nature-friendly.” di cual ta sinti un falta grandi
increiblemente complica y stroba e ciclo di dia y anochi invasivo pa matanan den Plantamento y insecticida na Aruba. Pa por stimula mas
ta rekeri hopi experto. Aruba cual matanan ta sigui pa des- cura. Sinembargo, Sra. Silva Uso di insecticida kimico registracion di data tocante
mes tin un falta di data pa cansa y florece. Segun a spli- a aclaria cu esaki no ta ber- tin efectonan negativo pa e insectonan riba nos isla, ACF
por bisa cu certeza cu tin un ca, algun mata ta florece du- dad. E comehein ta trece dos poblacion di insecto. Como a afirma cu mester haci mas
caida, pero mirando e mena- rante oranan di anochi, pero beneficio. Pa prome, come- alternativa por usa insecticid- investigacion cu expertonan
sanan presente riba nos isla y cu contaminacion di luz, es- hein no ta come palonan sa- anan natural manera un mes- internacional. Tambe mes-
considerando cu globalmente aki ta stroba nan mecanismo ludable, sino pidanan di e cla di awa, habon di laba tayo, ter ta consciente cu accion
ta reportando caidanan local, natural. Mescos ta conta pa mata cu a muri caba. Tambe garlic y promente pica mula. humano ta treciendo mas y
por asumi cu esaki ta pasando insectonan. Sra. Silva a splica comehein ta crea espacionan E mescla disuasor aki no tin mas daño pa e insectonan aki,
riba nos isla tambe. cu tin insectonan cu ta activo den palo pa e prikichi por e mesun efecto mortal riba y cu un mentalidad cera por
A calcula cu Aruba por tin den dia y otronan mas ano- pone webo. Aki ta forma un insectonan, sino cu e ta haci stimula e dañonan aki mas,
te cu 1.000 diferente tipo chi. Contaminacion di luz ta relacion colaborativo entre e e mata menos atractivo pa in- sea directamente of indi-
di insecto, hopi di nan cual kibra e balans di naturalesa y dos bestianan aki. Esaki no ta sectonan. rectamente. Sinembargo, Sra.
ainda no a ser registra. E ta trece consecuencianan fisi- parasitario, segun Sra. Silva, Ta importante pa nota cu den Silva a subraya cu tampoco
aña aki, ACF a organisa pa co pa e insectonan. sino cu e ta un situacion den e mundo di insecto tambe mester warda te ora tin resul-
prome biaha un expedicion Balor di insectonan den nos cual e prikichi ta cohabita cu tin herarkia, den cual cierto tadonan cientifico pa cum-
cu Naturalis, un centro di naturalesa e comehein. insecto ta come otro. Por insa tuma accion. Por medio
biodiversidad na Hulanda, di Insectonan ta forma un parti Insectonan en general no tin ehempel, tin varios especie di cambia habitonan chikito
cual expertonan a conduci un esencial di nos ecosistema. un bon reputacion den wowo di insecto manera e ‘lady bug’ y mentalidad tocante insec-
yamado “bio blitz” y a regis- Insectonan ta hunga un rol di humano. Aunke algun por (lieveheersbeestje) y frum- tonan, tur hende por contri-
tra 80 diferente especie nobo importante den tera y tambe trece menasa na nos salud por inga cu ta come pispis riba bui den nan manera chikito,
di insecto riba Aruba den ap- dentro di matanan. Insec- medio di carga virus, mayoria, mata. cual na final por crea efec-
enas 1 siman di trabao. Sra. tonan ta mantene matanan specialmente na Aruba, no ta Mantencion di cura tonan positivo grandi pa nos
Silva a subraya cu mirando e saludable por medio di tuma presenta ningun menasa na Un otro manera pa protege naturalesa y ultimamente,
hayazgo impresionante aki, materia descomponi di e nos salud. Pensa riba e san- insectonan ta pa no chapi nos mesun bienestar.
ta importante pa mantene un mata y pone esaki den tera, guranan haya den matanan di constantemente den cura. A
colaboracion cu e organisa- cual ta yuda mantene e tera mangel canto di lama. Aunke
cion aki y pa sigui rastrea tur saludable. Insectonan tambe nan por causa molester paso-
especie di insecto. ta trece oxidacion na matanan bra nan ta pica bo na bo man
Pa loke ta e menasanan pre- por medio di crea buraconan y pia, e sanguranan aki no ta
sente, Sra. Silva a splica cu chikito den e tera. Tin insecto e tipo di sangura cu ta carga
esaki ta inclui perdida di tambe ta defende algun mata virus, Sra. Silva a sigura.
habitat, por ehempel via rosa- directamente. Cierto insec- Insectonan tambe ta un
mento di mondi. Cambio di tonan tin un relacion specif- fuente alimentario princi-
clima tambe ta hunga un rol ico cu cierto mata, actuando pal di cierto parha y reptiel-
importante, considerando cu como insectonan “special- nan riba nos isla. Pues daño
e insectonan tin un conexion ista,” Sra. Silva a splica. treci na insectonan ta crea
cercano cu matanan. Manera Por ehempel, e mata di lechi dañonan consecuente pa otro
a splica, hopi insecto ta polin- (of katoenbom), ta un mata especienan tambe di animal
isador, pues ta hunga un rol cu ta hospeda e especie di y mata. Manera a afirma, e
importante pa fruta y flornan. barbulet Monarca. Esaki ta sistema di naturalesa ta uno
Ademas a menciona uso di un barbulet cu ta migra pa sumamente compleho y pa
insecticida como un otro Aruba den cierto temporada y stroba cu un aspecto por trece
causa no solamente pa insec- ta tuma huesped den matanan daño na tur otro aspecto cu ta
tonan, sino tambe pa parhan- di lechi. E barbuletnan aki ta depende riba otro, manera
an manera Shoco. A splica cu usa e lechi di e mata pa pone un cas di carta cu ta cay abao,
ora un shoco ingeri insectici- su webonan. E webonan aki Silva ta splica.
da, e consecuencia mortal no ta transforma den e bichinan Protege insecto, pa asina pro-
por ser remedia. preto cu geel cu sa mira den e tege naturalesa
Contaminacion di luz tambe matanan aki. Sra. Silva a enfatisa cu tin hopi
ta un causa. Segun e oficial di Otro ehempel di un relacion manera pa combati efectonan

