Page 12 - bon-dia-aruba-20200911
P. 12
a12 riba caya
Diabierna 11 September 2020
Slak invasivo na Aruba
slaknan por ta scondi abou di objeto- sali afo. No benta slak bibo afo sino
nan na suela, mosaiconan warda, den herbe nan den bleki cu awa of mara
troncon of den pochi di mata unda den saco di plastic, benta den freezer
tin humedad. pa un anochi y tira afo.
2.Establece e sorto. Aruba conoce 18 4.Usa kimico pero cuidao cu mucha
sorto di slak, mayoria cu cocolishi of cacho. Pa combati slaknan ex-
di cuanan e Brachypodella arubana, otico por usa metaldehyde of iron-
Neosubilina scopulorum y Hojeda phosphate, kimiconan cu ta contene
vanattai ta haya aki so! Yama 5858102 methylcarbide. Tin diferente marca
of email info@santarosa.aw pa infor- cu por haya den likido of granula,
macion. Slaknan exotico invasivo ta informa cerca bo compania di pest
habita rond di hende, yega na hopi pa control. Strooi, basha esakinan unda
area y por transmiti enfermedadnan ta mira slak so pero no unda mucha
na hende, cacho y cabay. of cacho ta yega.
3.Deshaci di slaknan exotico. Piki co- 5.No transporta of move suelo of ob-
colishinan bashi cu handschoen di la- hetonan di unda a mira slak pa otro
tex y hinca nan bou di awa pa un rato, lugar of pafor di bo cura ya cu por tin
Departamento di Agricultura, encia di e Giant African Snail (GAS), laga para un tempo pa mira si e slak ta (webo di) slak ariba of aden.
Cria y Pesca Santa Rosa por a Lissachatina fulica, e Cuban Garden
tuma nota cu tin personanan na Snail, Zachrysia provisora y Florida
Aruba ta mira e tipo especienan Leatherleaf Leidyula floridana. Po-
cu ta e Slak como “masacota” tencialmente por haya otronan cu ya
un bestia cu kisas nan por cuida. ta na Curaçao y St. Maarten. Esun
Esaki ta bou ningun circunstan- dilanti di e foyeto aki ainda falta pa
cia mester sosode pa motibo cu e identifica. Segun Robinson (1999), e
“Slaknan” aki ta peligroso. aumento den e introduccion di espe-
cienan exotico ta debi na:
Aki ta sigui informacionnan cu De- 1.Expansion di e economia global cu
partamento di Agricultura, Cria y por trece hopi productonan den con-
Pesca Santa Rosa a compila riba in- tainer te for di Asia cu den nan via
vestigacion haci riba slaknan cu a marino ta pasa Florida.
wordo haya na Aruba. 2.Aumento di e volumen di commer-
cio, en espera di cua na 2016 Aruba
Kico ta Slak a inaugura su waf nobo di Barcadera.
Slaknan ta organismonan terrestre, 3.y tratadonan internacional di co-
acuatico y marino di un solo curpa/ mercio manera e World Trade Orga-
musculo cubri cu slijm, sin weso nization cu ta regula y facilita move-
aden, sin pia defini. Pa e foyeto aki mento di bienes.
ta desconsidera esnan marino. For
di nan cabes por sali dos pa cuatro MANERAN DI ENTRADA
puy. Por haya nan cu of sin cocoli- Aunke spera den productonan di
shi. Dentro di esnan cu cocolishi por horti- y agricultura tambe por spera
haya esnan cu na e parti abou patras slaknan exotico invasivo ariba y den
di nan curpa tin un pida cocolishi pa containernan di carga, mosaico pa
tapa e orificio di e cocolishi y otronan cas, ekiponan militar, di acuario y
sin esaki. Slaknan ta nocturno y por otro productonan pero tambe intro-
come casca of foyo berde of seco, car- duci cu intencion. Aruba ta carece di
ni bibo of di bestia morto, un com- restriccionnan di cuarentena mas no
binacion di esakinan y nan por come tin autoridad oficial pa inspecciona
otro. Den tempo di secura nan por ni combati nan. E potencial limita
hiberna. Slaknan ta macho y hembra di agricultura local lo ricibi efecto
alabes. Ora di pari nan ta pega cabes negativo, especienan nativo lo haya
di un cu rabo di e otro. Despues cada impacto contrario y e establecimento
un por pone webo. Segun Hovestadt di slaknan exotico lo crea un reserva
(2017), Aruba tin 18 sortonan di cua pa exparsimento leu ora cu Aruba
nan habitat preferi ta e areanan rico exporta su mesun productonan afo.
na calichi. Di nan ta e slak di Cala- Asina na 2016 un cunukero a reporta
cuna, Cerion uva, ta hopi mira y molester di Allopeas gracile, un di e
maske endemico na e islanan ABC, invasornan di 1940, na su produc-
pa Aruba e ta un re-introduccion di cion. E invasornan por tambe fungi
e ultimo 800 añanan. Di e otronan e como portador di enfermedadnan
Brachypodella arubana, Neosubilina humano y di cria.
scopulorum y Hojeda vanattai, mas Aruba conoce 18 sorto di slak di cua
e Cistulops raveni arubana y Micro- nan e Brachypodella arubana, Hojeda
ceramus bonairensis arubanus ta haya vanattai y Neosubilina scopulorum ta
na Aruba so. Aruba ta comparti Gas- haya aki so.
trocopta barbadensis hojeda cu Cura-
çao, Boneiro y Paraguay, Venezuela. Kiko abo por haci
Di e famia di Tudora Aruba tin dos Banda di tene un Jardin Crioyo unda
rasa Tudora fossor arubana y canashi- e Chuchubi of Kododo por come
tensis. E slak mas grandi indigena ta cierto slaknan exotico (van Buurt,
Drymaeus elongates 2016) por tuma accionnan, manera
aki abou describi, pa contenenan:
Slaknan Exotico Invasivo 1.Tira bista den serena cu flashlight.
Pa algun tempo caba por haya slaknan Revisa matanan ornamental of den
exotico invasivo na Aruba manera pochi, mira pa foyo y stamnan cu
Allopeas gracile, Allopeas micra y marcanan di raspa of scrap. Mira
Streptostele musaecola pero na 2011, tambe pa rastro di slijm y/of sushi di
2014 y 2016 DLVV a constata pres- bestia den sliertnan largo. Den dia