Page 4 - bon-dia-aruba-20210324
P. 4
A4 LOCAL
Diaranson 24 Maart 2021
Parke Marino Aruba tambe ta fragmenta
Areanan marino parcialmente protegi ta manda mensahe robes pa
conservacion
Areanan parcialmente negativo di hende riba medio cacion, lo por efectivamente
protegi ta duna poco ben- ambiente. Tambe e maneho conserva biodiversidad y
eficio pa proteccion ma- ta dirigi pa identifica prio- ecosistemanan. Esakinan lo
rino y goso di ciudadan- ridadnan di investigacion pa garantisa cu ta atende cu e co-
onan. Esaki ta locual Eco- beneficia conservacion di nectividad di ecosistema, ya
logSocial John Turnbull y ecosistemanan natural y nan cu bida marino ta hopi migra-
su coleganan na e Univer- funcion. torio; e bida marino ta protegi
sidad di New South Wales FPNA ta traha cu partner- pa medio di diferente habitat
na Australia a bisa. nan di experto manera Dutch durante e diferente fase di
Caribbean Nature Alliance, nan ciclo di bida; ta asigna
Un cantidad di pais, incluso DCNA, e United Nations areanan unda no por pisca y
Aruba, inspira pa e obhe- Environment Programme ta funciona como reservanan
tivonan di biodiversidad di - Caribbean Environment, stricto y como buffers pa asi-
Nacionnan Uni a responde UNEP-CEP, y cu e National na piscadonan artesanal por
pa conserva 30 porciento tal cu no tin proteccion. Con- establece MPAs cu a permiti e Oceanic and Atmospheric keda haya acceso na nan pis-
di nan superficie y lama pa trario, areanan cu proteccion creacion di un Parke Marino Administration, NOAA, en- ca. Otro aspecto ta cu FPNA
2030. Sinembargo, hopi di total ta rico na biodiversidad. Aruba, cu a haya su base legal tre otro, ademas cu organisa- lo por haya capacidad eleva y
e areanan aki, cu ta conoci Locual tambe tabata yamativo na December 2018. E parke cionnan Hulandes y DNM. miho pa controla e factornan
como e Marine Protected ta cu a pesar cu a kere cu no marino ta cay bou maneho cu ta afecta habitatnan nega-
Areas, MPA, ta permiti activi- tin sosten di publico pa pro- di Fundacion Parke Nacional E base di e Parke Marino ta tivamente. E idea tambe ta pa
dad di pesca limita. Un estu- teccion total pa areanan cos- Aruba, FPNA. Ley di Proteccion di Natura- FPNA por logra sostenibili-
dio na Australia riba e MPAs tal, un gran mayoria ta sos- FPNA a hinca un plan di lesa. Asina a crea cuater MPA dad financiero, ya cu esaki ta
a mustra cu nan ta crea mas tene areanan liber di pesca. maneho den otro cu ta delin- cu hunto ta cubri 6020 hectar- e base pa un sistema di pago
bien un ilusion y no ta real- Pero locual tambe a sali afo ea obhetivonan y prioridad nan. Nan ta MPA Arikok, cu pa uzo di e area, y un acer-
mente traha pa conservacion. ta cu hopi hende no sa ki ora cu a acorda cu e Ministerio ta inclui e awanan costal cerca camento cu ta internacional-
Turnbull a conclui den su in- nan ta den un area protegi, of di Desaroyo Espacial, Infra- di Parke Nacional Arikok cu mente reconoci como ‘Value
vestigacion cu e MPAs no ta un MPA y ki ora no. structura y Medio Ambiente 1650 hectarnan; MPA Sero for Funding’ maneho di in-
garantisa biodiversidad y per- y cu Directie Natuur en Mil- Colorado, cu 1870 hectar- clusion di e designacion di
sonanan cu ta uza e areanan Un otro investigado, Syl- lieu, DNM. nan; MPA Mangel Halto cu IUCN (International Union
aki, manera sambuyado, y vaine Giakoumi, cu ta un E plan mester a duna guia ta inclui Isla di Oro y Santo for Conservation of Nature)
landadonan no ta haya e balor ecologo marino di Universi- durante e fase transitorio di Largo cu 1600 hectarnan; y pa MPAs.
y beneficio cu nan ta spera di dad di Queensland, Australia dos aña pa establece un plan e caynan na Playa, for di e FPNA ta mira retonan grandi
un area asina. a bisa cu e evaluacion di e maneho practico y conciso lagoen banda di Governor’s particularmente si mester
MPAs por ofrece varios gra- MPAs tabata falta un elemen- cu por keda ehecuta tambe. Bay Beach te na Punta Brabo, pone tur e obhetivonan aki
do di proteccion, depende to crucial, cu ta e efecto so- E ta un elemento critico pa excluyendo e pasada di cruce- banda di e grandura y e hecho
nan diseño. Areanan cu ta cioeconomico. E ta kere cu ta proteccion futuro, maneho ronan, cu ta un total di 900 cu e MPAs ta plama for di
completamente proteha ta importante pa studia con un y restauracion di e MPAs di hectarnan. otro.
stroba tur actividad cu por MPA ta impacta e entrada di Aruba, como un di e aspec-
afecta bida marino, manera personanan cu ta depende di tonan mas importante pa e Ideal ta henter e costa Opinion FPNA
piscamento, exploracion di pesca. Sinembargo e ta com- herencia natural di Aruba. rond Aruba Segun Gerente di FPNA
gas y petroleo. Pero tin otro parti e pensamento cu MPA FPNA mester evalua awor Natasha Silva, Aruba lo por
MPA cu ta permiti un cierto ta problematico pasobra nan Actividad den MPAs con e dos añanan di maneho logra conservacion marino
grado di pesca, por ehempel. tin poco balor pa proteha FPNA mescos cu ta e caso transitorio a sosode. E plan exitosamente, unicamente, si
Mientras cu e guianan inter- biodiversidad. E ta di opinion na hopi pais, a dicidi cu e definitivo di maneho pa e logra un maneho costal rond
nacional cu Nacionnan Uni a si cu MPA por sostene pisca- MPAs na Aruba ta di uzo Parke Marino lo keda ahusta di e isla completo, y maneho
describi pa prohibi actividad- mento tradicional of por sirbi multiple, similar na parkenan anualmente, y evalua cada di zonanan costal, unda por
nan den MPAs, varios pais ta como ‘buffer’ pa areanan cu marino den Caribe Hulan- cuater aña, despues di un re- determina diferente tipo di
permiti esakinan. si ta completamente protegi. des. Ta aplica acercamento di vision of un plan di maneho uzo y recreacion. Ademas di
maneho basa riba ecosistema nobo. areanan designa unda ta duna
E investigadonan a studia Aruba y otro aspectonan relevante, biodiversidad e oportunidad
biodiversidad y data di 625 Aruba tambe tin MPAs, danki unda ta permiti uzo amplio E designacion di uzo y pro- pa recupera y florece. Esaki ta
investigacion, unda a sali afo na un contribucion di TNO di e MPAs, mientras cu ta hibicion ta pa yega na un e unico forma, segun FPNA,
cu no tin mucho diferencia Caribbean, cu a permiti Gobi- promove actividad cu no ta conservacion di ecologia ma- pa logra e meta, si Aruba
entre areanan cu ta parcial- erno establece areanan costal destructivo y ta sostenibel, rino efectivo. E pensamento berdad kier un conservacion
mente protegi y areanan cos- cu ta parcialmente proteha. A unda ta minimalisa impacto ta basa riba e fondo EU Best marino pa largo duracion, cu
cu TNO Caribbean a facil- alabes ta base pa un economia
ita. A scoge MPAs di multi blauw real. Pues, den luz di
uzo manera ta e caso Saba, e investigacion di Dr. Turn-
St. Eustatius, Boneiro y St. bull, FPNA tambe ta mira
Maarten. MPAs cu ta parcial y hasta
separa, como reto adicional
Pa motibo cu e areanan di e pa cumpli cu e obhetivo di
MPAs na Aruba ta relativa- proteccion.
mente chikito y nan ubica- Bon Dia Aruba a tuma con-
cion, FPNA a bisa cu ta keda tacto cu DIP, cu tabata re-
falta elemento crucial cu por sponsabel pa e asignacion di
sigura un conservacion basa e MPAs den e Plan di Orde-
riba ecosistema efectivo y nanza Teritorial riba e punto
maneho di e habitat marino aki, y dr. Croes a bisa cu e no
di Aruba. Es mas, FPNA ta ta de acuerdo cu e ponencia
admiti cu unicamente si a presenta. Pero cu despues e
designa e awanan rond Aruba lo bolbe riba dje y splica pa-
como areanan cu mester keda kico a scoge pa cuater MPAs
maneho y a base di zonifi- pa awor.