Page 4 - bon-dia-aruba-20210324
P. 4

A4   LOCAL
                  Diaranson 24 Maart 2021

            Parke Marino Aruba tambe ta fragmenta

                   Areanan marino parcialmente protegi ta manda mensahe robes pa

                                                                       conservacion



            Areanan      parcialmente                                                              negativo di hende riba medio  cacion,  lo  por  efectivamente
            protegi ta duna poco ben-                                                              ambiente.  Tambe  e  maneho  conserva  biodiversidad  y
            eficio  pa  proteccion  ma-                                                            ta  dirigi  pa  identifica  prio-  ecosistemanan.  Esakinan  lo
            rino  y  goso  di  ciudadan-                                                           ridadnan  di  investigacion  pa  garantisa cu ta atende cu e co-
            onan. Esaki ta locual Eco-                                                             beneficia  conservacion  di  nectividad  di  ecosistema,  ya
            logSocial John Turnbull y                                                              ecosistemanan  natural  y  nan  cu bida marino ta hopi migra-
            su coleganan na e Univer-                                                              funcion.                     torio; e bida marino ta protegi
            sidad di New South Wales                                                               FPNA  ta  traha  cu  partner-  pa medio di diferente habitat
            na Australia a bisa.                                                                   nan di experto manera Dutch  durante  e  diferente  fase  di
                                                                                                   Caribbean  Nature  Alliance,  nan  ciclo  di  bida;  ta  asigna
            Un cantidad di pais, incluso                                                           DCNA,  e  United  Nations  areanan unda no por pisca y
            Aruba,  inspira  pa  e  obhe-                                                          Environment     Programme  ta funciona como reservanan
            tivonan  di  biodiversidad  di                                                         -  Caribbean  Environment,  stricto y como buffers pa asi-
            Nacionnan  Uni  a  responde                                                            UNEP-CEP, y cu e National  na  piscadonan  artesanal  por
            pa  conserva  30  porciento  tal cu no tin proteccion. Con-  establece MPAs cu a permiti e  Oceanic  and  Atmospheric  keda haya acceso na nan pis-
            di  nan  superficie  y  lama  pa  trario, areanan cu proteccion  creacion di un Parke Marino  Administration,  NOAA,  en-  ca. Otro aspecto ta cu FPNA
            2030.    Sinembargo,  hopi  di  total ta rico na biodiversidad.  Aruba, cu a haya su base legal  tre otro, ademas cu organisa-  lo por haya capacidad eleva y
            e  areanan  aki,  cu  ta  conoci  Locual tambe tabata yamativo  na  December  2018.  E  parke  cionnan Hulandes y DNM.  miho pa controla e factornan
            como  e  Marine  Protected  ta cu a pesar cu a kere cu no  marino  ta  cay  bou  maneho                             cu ta afecta habitatnan nega-
            Areas, MPA, ta permiti activi-  tin sosten di publico pa pro-  di Fundacion Parke Nacional  E base di e Parke Marino ta  tivamente. E idea tambe ta pa
            dad di pesca limita. Un estu-  teccion total pa areanan cos-  Aruba, FPNA.             Ley di Proteccion di Natura-  FPNA  por  logra  sostenibili-
            dio na Australia riba e MPAs  tal,  un  gran  mayoria  ta  sos-  FPNA  a  hinca  un  plan  di  lesa. Asina a crea cuater MPA  dad financiero, ya cu esaki ta
            a mustra cu nan ta crea mas  tene    areanan  liber  di  pesca.  maneho den otro cu ta delin-  cu hunto ta cubri 6020 hectar-  e base pa un sistema di pago
            bien un ilusion y no ta real-  Pero  locual  tambe  a  sali  afo  ea  obhetivonan    y  prioridad  nan. Nan ta MPA Arikok, cu  pa  uzo  di  e  area,  y  un  acer-
            mente traha pa conservacion.  ta cu hopi hende no sa ki ora  cu  a  acorda  cu  e  Ministerio  ta inclui e awanan costal cerca  camento cu ta internacional-
            Turnbull a conclui den su in-  nan ta den un area protegi, of  di  Desaroyo  Espacial,  Infra-  di Parke Nacional Arikok cu  mente reconoci como ‘Value
            vestigacion cu e MPAs no ta  un MPA y ki ora no.          structura y Medio Ambiente  1650  hectarnan;  MPA  Sero  for  Funding’  maneho  di  in-
            garantisa biodiversidad y per-                            y cu Directie Natuur en Mil-  Colorado,  cu  1870  hectar-  clusion  di  e  designacion  di
            sonanan cu ta uza e areanan  Un  otro  investigado,  Syl-  lieu, DNM.                  nan;  MPA  Mangel  Halto  cu  IUCN  (International Union
            aki,  manera  sambuyado,  y  vaine  Giakoumi,  cu  ta  un  E  plan  mester  a  duna  guia  ta inclui Isla di Oro y Santo  for Conservation of Nature)
            landadonan no ta haya e balor  ecologo marino di Universi-  durante  e  fase  transitorio  di  Largo  cu 1600 hectarnan; y  pa MPAs.
            y beneficio cu nan ta spera di  dad di Queensland, Australia  dos aña pa establece un plan  e  caynan  na  Playa,    for  di  e  FPNA ta mira retonan grandi
            un area asina.               a  bisa  cu  e  evaluacion  di  e  maneho  practico  y  conciso  lagoen  banda  di  Governor’s  particularmente  si  mester
            MPAs por ofrece varios gra-  MPAs tabata falta un elemen-  cu  por  keda  ehecuta  tambe.  Bay Beach te na Punta Brabo,  pone  tur  e  obhetivonan  aki
            do  di  proteccion,  depende  to crucial, cu ta e efecto so-  E  ta  un  elemento  critico  pa  excluyendo e pasada di cruce-  banda di e grandura y e hecho
            nan  diseño.  Areanan  cu  ta  cioeconomico. E ta kere cu ta  proteccion  futuro,  maneho  ronan, cu ta un total di  900  cu  e  MPAs  ta  plama  for  di
            completamente  proteha  ta  importante pa studia con un  y restauracion di e MPAs di  hectarnan.                    otro.
            stroba  tur  actividad  cu  por  MPA ta impacta e entrada di  Aruba,  como  un  di  e  aspec-
            afecta  bida  marino,  manera  personanan cu ta depende di  tonan  mas  importante  pa  e  Ideal  ta  henter  e  costa  Opinion FPNA
            piscamento,  exploracion  di  pesca. Sinembargo e ta com-  herencia natural di Aruba.  rond Aruba                   Segun  Gerente  di  FPNA
            gas y petroleo. Pero tin otro  parti e pensamento cu MPA                               FPNA  mester  evalua  awor  Natasha  Silva,  Aruba  lo  por
            MPA cu ta permiti un cierto  ta  problematico  pasobra  nan  Actividad den MPAs        con e dos añanan di maneho  logra  conservacion  marino
            grado di pesca, por ehempel.  tin  poco  balor  pa  proteha  FPNA  mescos  cu  ta  e  caso  transitorio  a  sosode.  E  plan  exitosamente, unicamente, si
            Mientras cu e guianan inter-  biodiversidad. E ta di opinion  na  hopi  pais,    a  dicidi  cu  e  definitivo  di  maneho  pa  e  logra un maneho costal rond
            nacional cu Nacionnan Uni a  si cu MPA por sostene pisca-  MPAs  na  Aruba  ta  di  uzo  Parke Marino lo keda ahusta  di e isla completo, y maneho
            describi pa prohibi actividad-  mento tradicional of por sirbi  multiple, similar na parkenan  anualmente,  y  evalua  cada  di  zonanan  costal,  unda  por
            nan den MPAs, varios pais ta  como ‘buffer’ pa areanan cu  marino  den  Caribe  Hulan-  cuater aña, despues di un re-  determina  diferente  tipo  di
            permiti esakinan.            si ta completamente protegi.  des. Ta aplica  acercamento di  vision of un plan di maneho  uzo y recreacion. Ademas di
                                                                      maneho basa riba ecosistema  nobo.                        areanan designa unda ta duna
            E  investigadonan  a  studia  Aruba                       y  otro  aspectonan  relevante,                           biodiversidad  e  oportunidad
            biodiversidad  y  data  di  625  Aruba tambe tin MPAs, danki  unda  ta  permiti  uzo  amplio  E designacion di uzo y pro-  pa recupera y florece. Esaki ta
            investigacion, unda a sali afo  na un contribucion di TNO  di  e  MPAs,  mientras  cu  ta  hibicion  ta  pa  yega  na  un  e unico forma, segun FPNA,
            cu  no  tin  mucho  diferencia  Caribbean, cu a permiti Gobi-  promove  actividad  cu  no  ta  conservacion di ecologia ma-  pa  logra  e  meta,  si  Aruba
            entre  areanan  cu  ta  parcial-  erno establece areanan costal  destructivo  y  ta  sostenibel,  rino  efectivo.  E  pensamento  berdad kier un conservacion
            mente protegi y areanan cos-  cu ta parcialmente proteha. A  unda  ta  minimalisa  impacto  ta basa riba e fondo EU Best  marino pa largo duracion, cu
                                                                                                   cu  TNO  Caribbean  a  facil-  alabes ta base pa un economia
                                                                                                   ita.  A  scoge  MPAs  di  multi  blauw real. Pues, den luz di
                                                                                                   uzo  manera  ta  e  caso  Saba,  e  investigacion  di  Dr.  Turn-
                                                                                                   St.  Eustatius,  Boneiro  y  St.  bull,  FPNA  tambe  ta  mira
                                                                                                   Maarten.                     MPAs  cu  ta  parcial  y  hasta
                                                                                                                                separa,  como  reto  adicional
                                                                                                   Pa motibo cu e areanan di e  pa  cumpli  cu  e  obhetivo  di
                                                                                                   MPAs  na  Aruba  ta  relativa-  proteccion.
                                                                                                   mente  chikito  y  nan  ubica-  Bon Dia Aruba a tuma con-
                                                                                                   cion, FPNA a bisa cu ta keda  tacto  cu  DIP,  cu  tabata  re-
                                                                                                   falta elemento crucial cu por  sponsabel pa e asignacion di
                                                                                                   sigura  un  conservacion  basa  e MPAs den e Plan di Orde-
                                                                                                   riba  ecosistema  efectivo  y  nanza Teritorial riba e punto
                                                                                                   maneho  di  e  habitat  marino  aki, y dr. Croes a bisa cu e no
                                                                                                   di Aruba.  Es mas, FPNA ta  ta de acuerdo cu e ponencia
                                                                                                   admiti  cu  unicamente  si  a  presenta.  Pero  cu  despues  e
                                                                                                   designa e awanan rond Aruba  lo bolbe riba dje y splica pa-
                                                                                                   como areanan cu mester keda  kico a scoge pa cuater MPAs
                                                                                                   maneho  y  a  base  di  zonifi-  pa awor.
   1   2   3   4   5   6   7   8   9