Page 8 - HOH
P. 8

2      LOCAL                                                  AWEMainta                                           Diaranson, 6 Augustus 2025





                                                             79% Cu sobrepeso:

       Acaso Aruba a acepta obesidad como algo normal?





       NA Aruba, casi cuater di cada cinco adulto tin sobrepeso, y
       46% di e poblacion ta clasifica como obeso. Esakinan no ta
       solamente estadistica—nan ta un spiel reflehando un crisis

       creciente. Y toch, den medio di e datonan di salud alarmante
       aki, e movemento di aceptacion di curpa grandi ta ganando
       tereno. Loke a cuminsa como un coreccion cultural suma-
       mente necesario—uno cu a stimula dignidad y balor propio

       pa hende di tur tamaño—awo ta dal contra realidad medico
       duro.


       E proposito original di aceptacion di curpa grandi tabata pa

       reduci stigma y elimina discriminacion basa riba berguensa.
       Y den hopi sentido, el a funciona. Mas hende na Aruba ta sinti
       nan mes sigur pa acepta nan curpa den publico, exigiendo
       respet  den  sector  di  cuido  medico,  y  rechasando  stan-

       dardnan di beyesa dañino. Pero e cifranan ta conta un otro
       storia. E casonan di diabetes tipo 2, hipertension, malesa
       di curason, y degeneracion di articulacion tur ta subiendo.
       Mas di mita di e muchanan di Aruba ya caba ta na riesgo di

       desaroya condicionnan relaciona cu obesidad prome cu nan                   procesa, y fast food cu hopi vet satura lo haya un impuesto
       bira adulto.                                                               mas  halto.  E  entrada  genera  por  ser  redirigi  pa  financia
                                                                                  programanan  di  lunch  na  scol,  iniciativanan  di  ehercicio
       Na ki  punto promove  amor propio ta  bira  facilita  daño                 comunitario, y cuido di salud mental accesibel enfoca riba

       propio?                                                                    imagen corporal y trastornonan alimenticio.


       Esaki  ta  e  pregunta  incomodo  cu  expertonan  di  salud                Criticonan ta yam’e extralimitacion. Sostenedonan ta bisa
       publico,  lidernan  comunitario,  y  famianan  comun  y  cori-             cu e ta sentido comun.

       ente na Aruba ta enfrentando. Ningun hende kier bolbe na
       e dianan di body shaming y un cuido medico yen di huicio.                  Ya caba nos ta cobra impuesto riba sigaria y alcohol, ambos
       Pero tin un preocupacion creciente cu aceptacion di curpa                  producto  legal  pero  dañino,  den  parti  pa  compensa  nan
       grandi,  den  su  formanan  di  mas  extremo,  ta  permitiendo             carga riba salud publico. Dicon no sucu y cuminda procesa—

       un cultura di negacion cria raiz—uno cu ta pone comber-                    specialmente  ora  e  escogencianan  aki  awo  ta  representa
       sacionnan tocante salud un banda den nomber di proteha                     mesun tanto peliger pa salud a largo plaso?
       sintimento.
                                                                                  E pregunta no ta solamente si Aruba a acepta curpanan mas

       Y no ta trata di salud personal so mas—ta trata di sostenib-               grandi—sino si nos a acepta malesa como un estilo di bida.
       ilidad  nacional.  E  sistema  di  cuido  medico  di  Aruba  ta            Aceptacion nunca mester nifica conformismo. Tur persona,
       sufriendo  bou  di  e  peso  di  malesanan  prevenibel.  Segun             sin  importa  tamaño,  merece  respet—pero  nan  merece  e
       estimacionnan  regional  di  salud,  malesanan  no-transmis-               berdad tambe.

       ibel conecta cu obesidad awo ta representa mas di 70% di e
       gastonan di cuido medico den nacionnan Caribense similar.                  Ora e cifranan ta mustra cu casi 80% di nos ta na un riesgo
       Si no controla esaki, mescos lo ta e caso pa Aruba.                        eleva di malesa prevenibel, pretende cu esaki ta solamente
                                                                                  tocante standardnan di beyesa ta iresponsabel. Na ki punto

       Pues, kico nos ta haci?                                                    nos ta haciendo mucho esfuerso pa scapa sintimento, y no
                                                                                  suficiente pa salba bida?
       Un idea controversial cu ta ganando forsa ta e introduccion
       di  un  impuesto  riba  comportacion  di  salud—un  maneho                 Aruba  ta  na  un  crusada.  Sea  nos  ta  redefini  kico  positiv-

       fiscal dirigi no na castiga individuo, sino na cambia habito di            ismo corporal ta nifica—of nos ta mira con aceptacion ta
       consumo publico. Bebidanan halto den sucu, cuminda ultra-                  bira evasion, y compasion ta bira consecuencia.
   3   4   5   6   7   8   9   10   11   12   13