Page 13 - HOH
P. 13

a7
                                                                                                          salud Dialuna 26 Mei 2025
                    Haitiano cu HIV ta desafia stigma mientras nan ta protesta contra

                                            recorte di USAID y falta di medicamento


            (AP)  —  Un  video  cu  ta  a prohibi actividadnan di pre-                             di  e  camindanan  principal  y  violencia  fisico  ora  medica-
            mustra  decenas  di  hende  vencion,  pasobra  nan  tabata                             sa arbitrariamente lansa atake  mento ta cabando.
            marchando pa e oficina di  enfoca riba un grupo cu no ta                               riba autonan cu ta pasa.
            e prome minister di Haiti  un prioridad. Segun Lustin, e                                                            Na New Hope Hospital den
            a causa asombro pa algun  grupo ey ta referi na homber-                                El a adverti cu pa stop di tuma  region  nort  di  Haiti,  e  reki-
            hende ora e video a cum-     nan homosexual.                                           medicamento  diripiente  ta  nan di remedi ta casi bashi. E
            insa circula riba red social                                                           hopi  peligroso,  specialmente  hospital  tabata  ricibi  mas  cu
            recientemente.  E  mani-     E prohibicion ey ta nifica cu e                           pasobra hopi Haitiano no tin  165.000 dollar pa aña pa yuda
            festantenan, ken tur taba-   organisacion no por distribui                             acceso  of  no  por  paga  cum-  pashentnan  cu  HIV/AIDS,
            ta HIV positivo, no a cubri  mas cu 200.000 condon gra-                                inda nutritivo pa fortifica nan  pero esey a seca.
            nan cara—un cos poco co-     tis anualmente, ni por educa                              sistema inmunologico.
            mun den un pais caminda  hende tocante e enfermedad.                                                                “Hendenan  lo  muri,”  el  a
            e virus ainda ta conoci cu  “Bo ta core e riesgo di un au-                             “No  lo  tuma  hopi  tempo,  bisa. “Nos no sa con of unda
            un gran stigma.              mento den infeccion,” Lustin                              specialmente considerando e  nos lo haya mas medicamen-
                                         a bisa. “Bo tin un poblacion  e division di malesa infeccio-  situacion den Haiti, pa e vi-  to.”
            “Yama  e  minister  di  salud!  hoben cu ta sexualmente ac-  so na Zamni Lasante, e prov-  rus desaroya pa un fase hopi
            Nos ta muriendo!” e grupo a  tivo, cu no por haya e men-  eedor  di  cuido  di  salud  no  malo,”  el  a  bisa.  Ademas  si  E medicamento ta controla e
            canta.                       sahe  di  prevencion  y  no  tin  gubernamental mas grandi na  fondo ser para, un pausa den  infeccion y ta permiti hende
                                         acceso na condon.”           Haiti, a bisa cu nan tabata an-  tratamento  por  causa  resis-  pa tin un expectativa di bida
            E  manifestantenan  a  tuma  e                            ticipa  un  aumento  den  can-  tencia contra e medicamento.  normal. Sin dje, e virus ta ata-
            riesgo pa ser rechasa pa socie-  “Nos tin medicamento te juli  tidad di pashent despues di e                        ca e sistema inmunologico y e
            dad pa adverti cu Haiti ta casi  so”                      recorte  di  fondo.  Pero  esaki  Casseus a agrega cu e violen-  persona ta desaroya AIDS—e
            sin medicamento pa HIV, ap-  Durante e mainta di protesta,  no a pasa, pasobra ta peligroso  cia  di  gangnan  criminal  por  etapa final di un infeccion di
            enas algun luna despues cu e  un  coro  di  bosnan  a  tapa  e  pa biaha via tera den Haiti—e  hasta causa aumento den in-  HIV.
            administracion di presidente  zonido di trafico den e capi-  gangnan violento tin control  feccion  via  violacionnan  of
            Mericano  Donald  Trump  a  tal  di  Haiti,  mientras  mani-
            haci un gran recorte di mas cu  festantenan  cu  HIV  tabata
            90% di e contractnan di ayu-  marchando pa e oficina di e
            do  pa  desaroyo  di  USAID,  prome minister.
            y a kita 60 biyon dollar den
            ayudo global.                “Nos ta aki pa bisa e gobierno
                                         cu nos ta existi, y nos ta hen-
            Mas  cu  150.000  hende  na  de tambe,” un manifestante a
            Haiti  tin  HIV  of  AIDS  se-  conta reporteronan. Un otro
            gun  cifranan  oficial,  aunke  manifestante a bisa: “Sin me-
            organisacionnan  non-profit  dicamento, nos ta muri. Esa-
            ta kere cu e cifra aki ta hopi  ki mester cambia.”
            mas halto.
                                         Tres dia despues di e protesta
            Patrick  Jean  Noël,  un  rep-  dialuna pasa, e lider di e con-
            resentante  di  e  Federacion  seho presidencial transicional
            di Asociacionnan di HIV na  di Haiti, Louis Gérald Gilles,
            Haiti, a bisa cu al menos cin-  a bisa cu el a reuni cu activ-
            co clinica—incluyendo un cu  istanan y lo purba haya finan-
            tabata sirbi 2.500 pashent —a  ciamento.
            ser obliga pa cera despues di e
            recorte riba fondo di USAID.  Mientras  tanto,  organisa-
                                         cionnan  non  profit  rond  di
            “Nos no por keda keto,” el a  Haiti ta preocupa. “Mi no sa
            bisa. “Mas hende mester sali  kico nos ta bay haci,” Marie
            pa protesta.”                Denis-Luque  a  bisa,  funda-
                                         dor  y  director  ehecutivo  di
            Pero  mayoria  di  hende  cu  CHOAIDS, un organisacion
            HIV  na  Haiti  no  ta  durf  di  non profit cu ta cuida huer-
            haci esaki, segun Dr. Sabine  fanonan cu HIV/AIDS. “Nos
            Lustin, directora ehecutivo di  tin medicamento te juli so.”
            e organisacion Haitiano Pro-
            moters of Zero AIDS Goal.    Su bos a kibra mientras e ta-
                                         bata conta di su buskeda de-
            E  stigma  ta  asina  fuerte  cu  sespera pa donacionnan pa e
            hopi  pashent  tin  miedo  pa  huerfanonan, cu ta ser cuida
            busca nan medicamento den  pa hende muhe HIV-positivo
            persona.  En  cambio,  nan  ta  na Cap-Haitien despues cu e
            haya e medicamento via pa-   violencia di gangnan criminal
            ketenan cu ta ser lora manera  a forsa nan pa bandona Port-
            regalo pa no causa sospecha,  au-Prince.
            segun Lustin.
                                         Un combinacion peligroso
            E organisacion di Lustin, cu ta  Expertonan  ta  bisa  cu  Haiti
            yuda rond 2.000 hende rond  por  mira  un  aumento  den
            di Haiti, ta haya fondo for di  infeccionnan di HIV pasobra
            e  Centers  for  Disease  Con-  medicamento  ta  casi  caba,
            trol  and  Prevention  (CDC)  mientras  violencia  di  gang-
            di Merca. Aunke e fondo ey  nan criminal y pobresa ta au-
            no a ser corta, Lustin a bisa  mentando.
            cu poco despues cu Trump a
            tuma e presidencia, e agencia  Dr. Alain Casseus, director di
   8   9   10   11   12   13   14   15   16   17   18