Page 30 - AM210925
P. 30

7
                        Djabièrnè 24 sèptèmber 2021

       aki.                                de Aves komo e isla mas isolá i
          Segun por opservá, e isla aki  desolá den Laman Caribe, e ta
       ta disparsiendo pokopoko, loke  stratégikamente hopi bon ubiká.
       lo por tin konsekuensia pa Ve-         Piskadónan  di  Dominica  ta
       nezuela, komo ku e ta pèrdè un  mustra ku tin hopi piská rònt di
       parti importante di su soberania  e isla aki, pero nan no por yega
       riba Laman Caribe.                  na piska den e área ei, komo
          Debí na posishon di e isla  ku konstantemente e botonan
       aki, e tabata semper un peliger  di Wardakosta di  Venezuela  ta
       pa  nabegashon  i  hopi  barku  a  patruyá.
       yega di pega riba e refnan rònt        En todo kaso, te awe ningun
       di e isla.                          ofisial  di  gobièrnu  di  Dominica
          Komo ku e isla aki ta asina  no a duna un opinion ofisial pú-
       pegá  ku  Dominica,  esta  na  un  blikamente tokante nan reklamo
       distansia di 125 mia, e gober-      riba Isla de Aves. Ainda mester
       nantenan di Dominica na vários  keda determiná ku lo por spera
       okashon a trese na diskushon  un tipo di akshon asina di parti
       e posibilidat pa nan tuma pose-     outoridatnan di Dominica.
       shon  di  Isla  de  Aves.  Tantu       Manera poné ariba, tin algun
       promé ministernan di Dominica,  tempu kaba ku ta eksistí e peli-
       Patrick John komo Roosevelt  ger ku e isla aki lo plama for di
       Douglas, a yega di ekspresá  otro den laman. Outoridatnan
       nan interes den e isla, ku nan ta  venezolano ta konsiderando
       denominá komo ‘Birds Island’.       diferente forma pa protehá e isla
          E spekulashonnan rònt di  aki, evitando ku ta yega asina
       reklamo di e isla aki dor di Do- leu.
       minica a lanta kabes formal-           Ningun nashon di Caribe a
       mente algun aña pasá, mo-           yega di kontestá e soberania
       mentu ku CARICOM a duna di  di Venezuela riba e isla aki, ku
       konosé ofisialmente ku nan lo ta  eksepshon  di  Merka.  Sinem-         Dia 16 di mei 1905 General Cipriano Castro, presidente di
       dispuesto pa para tras di Domi-     bargo diferente isla di Caribe,     Venezuela,  a dekretá e  asina yamá ‘Ley Orgánica del  Ter-
       nica den su reklamo di e isla.  inkluyendo Dominica, a yega             ritorio Federal Colón’, na unda a ubiká Isla de Aves den e
       Pero desde e posishon ei ku  di mustra Nashonnan Uní ku e               Munisipio Oriental di e teritorio aki.
       CARICOM a asumí, Gobièrnu di  reklamo di Venezuela riba un
       Dominica mes no a indiká ku si  zona ekonómiko eksklusivo eks- ta keda masha trankil relashoná  Alejandro VI, na unda e ta reko-
       e ke bai hasi un reklamo ofisial  tensivo di te 200 mia nóutiko  ku e diskushonnan ku ta tuman-             nosé  tur  e  teranan  ku  Spaña
       di e isla.                          (370  kilometer)  for  di  “Isla  de  do lugá riba reklamo di Isla de  okupá sùit i pabou di e islanan
                                           Aves” ta ilegal.                    Aves.  E pais ta konsiente  di e  Azores i Cabo Verde, komo teri-
               Santuario di para              Na 1982, durante e ‘United  echo ku eksistensia isla chikitu  torio spañó.
          Isla  de  Aves,  ku  ta  e  nòm-  Nations Convention of the Law  i  solitario  aki  ta  derivá  mas  di     Despues ku Venezuela a op-
       ber ku spañónan a dun’é, ta fa-     of the Sea’, nan a mustra ku  150.000 kilometer kuadrá di  tené independensia di Spaña,
       moso  pa su  santuario  di  para.  mester prohibí pa usa islanan  zona di eksklusividat ekonómiko  outomátikamente  Isla  de  Aves,
       Diferente tipo di para di laman  chikitu asina pa hasi reklamo  i laman patrimonial pa Venezu-              ku tabata propiedat di Spaña,
       a logra sobrebibí  atraves  di si-  riba  12  mia  nóutiko  (22  km)  ela, ku un potensial riku di reser-   tambe a keda parti di Venezu-
       glonan  riba  e  isla.  Tin  hende  komo límite teritorial di  laman.  va di gas i hidrokarburo.            ela. Dia 16 di mei 1905 General
       ku a pensa tambe ku tin petroli  Venezuela sinembargo no ta un            Venezuela ta preokupá lógi-       Cipriano Castro, presidente di
       riba e isla chikitu aki. Esnan na  signatario  di  e  konvenshon  aki  kamente pa e peliger ku ta eksistí  Venezuela, a dekretá e asina
       Dominica ku ta reklamá e isla  di Nashonnan Uní.                        ku e isla ta disparsé. P’esei  yamá ‘Ley Orgánica del Terri-
       aki, ta mustra ku e isla ta kai                                         tambe  sientífikonan  di  e  pais  torio Federal Colón’, na unda a
       den e awanan teritorial di Domi-            Zona ekonómiko              ta den un lucha tenas pa logra  ubiká Isla de Aves den e Muni-
       nica. Anke ku ta konsiderá Isla        Rep‎úblika di Venezuela mes  skapa e isla aki. Te asta nan  sipio Oriental di e teritorio aki.
                                                                               tin un instituto yamá ‘Academia
                                                                               de Ciencias Físicas, Matemáti-              Okupashon militar
                                                                               cas y Naturales’ ku ta hasiendo        Na 1950 un krusero naval
                                                                               hopi investigashon i  ehersisio  venezolano integrá pa e barku-
                                                                               pa evitá desaparishon di Isla de  nan di guera Victoria, Con-
                                                                               Aves, konsiderando ku Venezu-       stitición  i  Capana,  a  yega  Isla
                                                                               ela e ora ei lo pèrdè un terito-    de Aves i a tuma poseshon di
                                                                               rio grandi di su laman teritorial  esaki, okupando e isla aki mili-
                                                                               i zona ekonómiko marítimo. Tin  tarmente. Riba e isla Venezuela
                                                                               un programa vigoroso ku nan  a establesé tambe, huntu ku e
                                                                               ta ehersiendo pa rekondishoná  base militar, un base sientífiko.
                                                                               i rekonstruí e santu i refnan di  Ta trata di ‘Base Científico Na-
                                                                               kua e isla ta konsistí, pa asina  val Simon Bolívar’, bou di super-
                                                                               logra skap’é.                       vishon di Armada di Venezuela.
                                                                                 Venezuela ta bai bèk, pa  Despues a kambia nòmber di

         Un foto unda por mira e base militar i sientífiko ku tin aktu-        mustra ku indiskutiblemente  e  e base aki na vários okashon,
        almente riba Isla de Aves.                                             ta poseé Isla de Aves, te na un  pero semper manteniendo den
                                                                               dekreto di 2 di mei 1483 di Papa  dje e nòmber Simon Bolívar.
   25   26   27   28   29   30   31   32   33   34   35