Page 5 - BNDIA ARUBA
P. 5
A5
EDITORIAL/cOLOfOn Dialuna 3 Februari 2020
Ley contra fake-news...
Ta hustifica ley riba prensa...?
Siman cu a pasa ministro di husticia a elabora general pa medio di comunicacion, y esaki pa un
den rueda di prensa riba e fenomeno di ‘fake- motibo masha simple: un ley di e indole aki por
news’ cu a bira un estorbo grandi na tur parti bira, si no tene cuidao, un instrumento pa limita
di mundo, cu consecuencia grandi. E ta parce libertad di expresion di manera eroneo, algo cu
di ta algo inevitable den e era aki di comuni- mayoria di nos lo no kier mira bira realidad, o al
cacion digital, cu a aumenta tremendamente e menos, esey nos ta supone.
posibilidadnan pa cualkier persona bay riba in-
ternet pa laga mensahe atras cu no ta basa riba Oponiendo un ‘mediawet’ nos ta expresa satis-
berdad pero si ta causa gran consternacion. Hopi faccion cu e situacion actual? Sigur cu no, ainda
biaha tambe e noticianan aki ta haci uso di mate- regularmente nos ta mira material grafico cu no
rial cu ta propiedad intelectual di otro persona ta pertenece den ningun medio discreto. Ta fres-
natural o un entidad, y ta modifica esaki pa logra co den nos memoria ainda e imagennan penoso
cu e mensahe ta duna impresion di autenticidad di un adicto conoci den su ultimo momentonan
malusando e prestigio di e persona o entidad usa. di bida, cu a causa un ola di repudio, cu tabata
completamente na su lugar. Tambe ta existi mas
Y tur esey cu e probabilidad grandi cu no ta de- ehemplo unda prensa demasiado hambra pa no-
tecta ken ta e autor intelectual y material di e no- ticia ta viola privacidad di ciudadano. Pero esey
ticia falso. Esaki ta loke e relativo anonimidad di no necesariamente ta implica introduccion di un
internet ta ofrece. No cu ta imposible pa detecta ley riba medio di comunicacion, cu ta bay atende
e autornan pero no den tur caso lo ta mesun facil. un sinfin di otro asunto tambe, unda e necesidad
Den tur esaki mester corda cu fake-news no ta di actua no ta asina obvio, o cu hasta por resulta
solamente fastioso, sino cu e por costa comuni- den abuso di e ley pa limita libertad di expresion,
dad hopi placa. Imagina por ehemplo e parali- por ehemplo di contrincante politico o di otro
sacion di un aeropuerto internacional di gran persona cu ta denuncia asunto den comunidad
tamaño, unda e paro di operacion ta costa di bi- cu segun nan opinion no ta andando bon. Nos
aha miyones. Cu mester bin un paro na e prac- sa cu naturalmente tur esnan cu ta desea di in-
ticanan aki ta completamente logico. Con ta bay troduci e tipo di ley aki, ta bay bisa y ‘hura’ cu
haci esaki ta otro pregunta. En principio por haci esey absolutamente no ta e idea y cu e ley lo ta
esaki den legislacion explicito dirigi specifica- rondona pa tur tipo di ‘checks and balances’ pa
mente riba abuso cu fake-news. Esey por sucede preveni limitacion di libertad di expresion.
a traves di regla adicional na nos Codigo Penal,
unda ta pone e tipo di practica aki castigable pa Asina mes, nos no lo keda convenci. E tipo di
ley. Banda di esaki ya tin e posibilidadnan legal ley aki a surgi demasiado biaha na demasiado pais
pa un persona o entidad di ken o di cual a malusa den situacion dificil y a conduci na represion na
material digital pa manipula informacion, pa bay gran escala. Awor, lo mustra cu tur e cosnan ey
corte cu un caso di daño y perhuicio, despues no ta bay sucede asina liher, pasobra nos ta parti
cu husticia caba di haci su trabao exponiendo e di Reino Hulandes y por conta riba e garantia cu
pruebanan pa cu esaki. E ultimo aki lo ta un bon nada adverso lo tuma lugar. Nos tambe lo spera
instrumento pa combati fake-news ya cu e ta dal cu e garantia di bon gobernacion na nivel di Re-
e delincuente unda menos e ta gusta: den su cart- ino lo funciona, pero pakico cuminsa cu algo na
era. prome lugar, di cual nos no ta mira e necesidad.
Ademas, asina leu cu nos conoce e situacion na
Sin embargo, e yamado pa haci algo contra fake- nivel di legislacion, tin un monton di legislacion
news a trece cune tambe un idea cu ta existi des- hopi mas urgente ta wardando turno pa keda
de varios aña caba y esey ta pa crea un ley riba trata. Gobierno por wel di ta paga mas di 8.000
medionan di comunicacion, e asina yama ‘me- salario pa luna; esey no ta implica cu situacion di
diawet’ cu supuestamente lo mester sirbi pa pre- procesa ley a drecha substancialmente. Bao di e
veni diferente tipo di supuesto abuso di libertad simpatisantenan politico cu ta spera di haya em-
di expresion. Aki ta unda inmediatamente como pleo den gobierno lo bo no topa hurista specialisa
medio di comunicacion nos ta sinti e necesidad den legislacion sinta na cas wardando. Poniendo
di reacciona. Nos no ta kere cu e necesidad di ac- prioridad na loke ta realmente urgente na e mo-
tua contra algo obvio manera fake-news mester mento aki, lo mas sensato cu por haci actual-
conduci automaticamente na medida penal mas mente ta lubida rapidamente riba e idea aki.