Page 11 - bon-dia-aruba-20210114
P. 11
A11
opinion Diahuebs 14 Januari 2021
Astrid Vries: E causa di violencia hubenil
Ultimo dianan nos por a sanger di e participantenan. ehempel y por comberti den
mira cu Violencia a escala Mientras tanto, e weganan di personanan violent segun
y cu mas y mas hobennan video ta disminuie“ayudo di cu nan ta crece. Nan tambe
ta involve den violencia. comportacionnan” y redusi ta mas manera pa experien-
Pa es motibo ey ta necesa- sentimientonan di empatia. cia violencia den ora di cita
rio pa nos compronde e Y ainda mas, usadornan di (date) como adolecente, sea
causa di Violencia Hube- weganan di video violento ta como un victima of un agres-
nil y wak con nos por traha entendi pa interactua cu otro sor.
riba prevencion. adolecente nan cu tambe ta
agresivo, den cual ta haci nan Otro factornan contribuy-
Riba cualkier dia determina sinti asepta y valida pa nan ente ta inclui e estilo di pa-
den estado Unidos y tur parti pensamentonan y sentimien- rental estricto, huntu cu ne
di mundo inclui riba nos pais tonan. e caos den e cas, negligencia,
bo lo haña un storia den noti- y rechaso, cada un di e situa-
cia tocante di violencia di ho- Mientras cu weganan di vid- cionnan aki por lidia na vio-
bennan. Sea cu e ta violencia eo ta haña e mayoria di aten- lencia hubenil mas despues
riba caya, bullying, of un tira- cion, violencia den media no den bida pasobra di e falta di
mento den scol, nos hoben- ta limita nan weganan di vid- stabilidad y e structura den
nan riba nos pais ta plega cu eo. Medianan violent tambe e cas. Na ta violento ta duna
plaga door di e comportacion por inclui e internet, televi- adolecentenan un sentimien-
violento. sion, revistanan, peliculanan, to di poder y control – algo cu
musica, propaganda, social nan tin faltana cas.
E asociacion di psicologo media, y mas. Basicamente,
mericano (APA) ta define vi- media ta consisti di cualkier Pa combati e risico, e ta im-
olencia di hobennan manera cos boadolecente ta mira, portante pa mayornan co-
un forma extremo di agre- tende, of ta interactuacune. sidera nan estilo di parental
cion cu un meta di daño fisi- y haci ahustamento den or-
co, herida, of morto. Ehemp- Comunidad y Barionan den pa redusi e probabilidad
elnan di violencia hubenil ta Den luganan unda cu adol- di wak violencia den e bida
inclui tambe cita di violacion. ecente nan ta biba por tambe di nan adolecencia (nan yi-
homicidio, y violencia den tin un impacto riba nan y unan) mas despues. Educa-
gang. lidianan pa actua di e manera dornan por prestasosten door
mas agresivo. E CDC (e cen- di ofrese tayernan di parental
Pa mayornan y educador- tro di control di malesa) ta se- (workshops)
nan di adolecentenan, e ta ñala varios factornan di risico e probabilidad di violencia Na lidia cu eventonan trau-
importante pa reconose cu comunitario nan pa violencia Si abo ta experienciandovi- hubenil. matic tambe por causa com-
e tiponan di comportacion hubenil, cu ta inclui opor- olencia domestica, abo por portacion violento den adol-
violento ta prevalente. Den tunidad economico redusi, haña yudansa door di tuma Precion di Paar ta hunga un ecente. Por ehempel, adol-
echo, homicidio ta e terser nivel halto di delincuencia, contacto cu e fundacion cu rol esencial den violencia ecente kende cu a perde un
causa cu talidia den morto y vecindarionan socialmente ta maneha esaki y tambe hot- hubenil, specialmente paso- amistad den un accidente di
meimei di muchanan jong di disorganisa. line Insuficiente su pervicion bra muchanan ta mas manera auto cu nan tambe taatainvol-
edadnan 15 te 19 den estado parental (No tin suficiente di compromete den risico viadenhopibiaha ta rabiana e
unidos di acuerdo cu e centro Aserca, investigadornan a Supervicion di parti di may- of comportacion violent ora echo cu nan tawataesun cu a
di control di malesa (CDC) mustra cu violencia hubenil ornan) cu nan ta actua manera den sobrevivi of a biba.
por bira a forma di “ Husticia Ora cu mayornan no ta pro- grupo.Adolecentenan kende Pa motibo di rabia ta un etapa
Consecuentemente, mayor- riba caya” den contesta di e porciona su pervicion adec- cu normalmente lo no ta normal di tristesa, e explo-
nan y educadornan mester falta diprotecion di polis den uado, adolecente nan ta pro- agresivo of violent riba nan cion di violencia for di e ad-
participa activamente den algun bario of vecindario. pensa pa compromete nan mes hopi biaha ta sinti poder olecente por mustrahustifica.
preveni violencia hubenil Ora cu esaki ta sosode, e ad- mes den comportacionnan ora cu nan ta den grupo. Pero mientras cu rabia ta un
den e bida di adolecentenan. olecentenan por purba pro- violento of actividadnan emocion normal, e no ta nor-
Pa haci esaki, e ta importante teha e vecindario na utilisa e criminal. Sin un supervicion Aserca, adolecentenan ta mal pa ta violent na un otro
pa compronde kico ta causa violencia manera un forma di di un adulto, adolecentenan mas manera di ta violento of persona.
violencia meimei di e adol- pone order den e area. no tin e recursonan cu nan agresivo ora cu nan ta sinti
ecentenan. mester pa haci bon escogen- preciona. Nan tambe por bira Adolecente kende ta exhibita
Como resultado e violencia cianan of pa reconose e risi- violento den orden pa man- señal di trastorno di stress
Influencia di Media hubenil hopi biaha ta mani- conan. tene nan lugar den e grupo. posttraumatico (PTSD) por
Investigacion ta indica cu vio- festa manera un gang di vio- Precion di paar por lidia na ta violencia. explocion di
lencia den e media ta influen- lencia, gueranan di teritorio, Consecuentemente, e adol- compromete den tuma risi- violencia ta tipicamente di
cia adolecentenan y por causa guera di arma y otro tipo nan ecentenan aki ta entendi pa conan den comportacion. PTSD, y silaga sin trata, e
nan pa actua agresivamente. di violencia. haci of sera amistadnan cu por manifesta den significa
Aunke e ta difisil pa determi- Ora cu adolecentenan ta biba e personanan robes, tuma Uso di Alcohol y Droga for ante situacionnan violento.
na sea of violencia den media den barionan of vecindari- e risico no necesario,y ex- di hopi tempo tabata asocia Pa e rason aki, e ta extrema-
ta lidia directamente na vio- onan cu dificultadnan socio- perimenta cu cosnan cu un cu e risico pa violencia hube- damente importante pa ad-
lencia hubenil, estudionan a economico, nan por sinti cu e mayor involvi no lo permiti, nil. Ambos uso di alcohol y olecente cu PTSD pa haña e
mustra cu na hunga weganan unico opcion pa sobrevivi ta ora cu mayornan ta muchu droga por crece e agrecion y atencion cu nan tin mester.
di video nan violento ta crece na uni cu gangnan of partic- permisivo, nan muchanan redusi e miedo, den cual ta
pensamentonan y comporta- ipa den actonan di violencia. hopi biaha tin nignun moti- crece e probabilidad di vio- Posttraumatic stress disorder
cion agresivo. Ora cu e liña di pensamento vacion pa haci bon den scol lencia hubenil. (PTSD) e ta un desorden
Den echo, un studio a haña aki ta e norma, e ta proba- y por hasta stop di ta interesa psychiatrica cu por ocuri den
cu weganan di video no sola- belmente cu e adolecentenan tocante di nan futuro. Mientras cu usualmente ad- personanan kende cu a expe-
mente ta escala comporta- ta actua den forma agresivo Den su completo, e adol- olecentenan ta compromete riencia of a testigua un evento
cionnan agresivo. y participa den comporta- ecentenan tin mester di un den droganan recreacional y traumatico manera un disas-
cionnan violento. displina firme y husto y un uso di alcohol pa sinti bon, ter natural, un accident serio,
Nan tambe ta crece pensam- interaccion constante cu nan prolonga e uso di droga ilici- un acto di terorismo, Guer-
entonan di rabia, asina tambe Violencia Domestica y Abuso mayornan y tambe nan di- to hopi biaha ta trese tocante ra, combate, of violacion of
ta aumenta e tasa di curason di Mucha reccion. Ora cu mayornan ta sentimiento di deprecion, ra- kende cu a wordo menasa
(e ta aumenta e frecuencia Muchanan cu ta biba cu vio- tuma un rol activo den bida bia, y frustracion. cu morto, violencia sexual of
cardiadico) y e presion di lencia den cas ta siña door di di nan adolecente, e ta redusi heridanan serio.

