Page 14 - 20170902

14 Achtergrond Zaterdag 2 september 2017

Oude teksten en de
AD WIKÈNT

INHOUDSOPGAVE

Oude teksten en de
Papiamentse Sinds de ontdekking van de ‘brief’ (uit 1775) van
uitspraak
een Curaçaose jood is heel veel aan het licht
gekomen met betrekking tot de afkomst van het
pagina 14+15
Zo weet je snel of je Papiamentu. Deze brief werd voor het eerst in een
hotelkamer
schoon is historisch boek over Curaçao gepubliceerd door
Isaac en Suzanne Emmanuel. Aan de
pagina 16
Rij-impressie: Amerikaanse linguïst Richard Wood (Louisiana
Kia State University) komt de eer toe dit ‘oudste’
Stinger document voor het eerst op wetenschappelijke
wijze te hebben becommentarieerd. Daarna heeft
pagina 17
Thuis bij zorgboerderij zich een groot aantal deskundigen ermee
‘De beziggehouden.
Waarborg’
Door Henry Habibe
pagina 18+19
Delevingne en Bloom
in Amazon- ateert de bespreking pers. Ook niet vanuit Aruba. Er
serie van Wood uit 1972, in viel een stilte onder de taalge-
1990 vroeg Charles leerden. Men zou zich kunnen
Gomez Casseres, een afvragen of er toen wel belang-
D Curaçaose econoom, stelling bestond voor dit soort
pagina 20
‘Stabiliteit bij afvallen aandacht voor een ander oud do- taalkundige zaken.
meest effectief cument, deze keer uit 1803. Het Het is niet de bedoeling nu op
lange termijn’ betreft nu een document dat op de beschouwing van Gomez
Aruba geschreven zou zijn. We Casseres in te gaan. Dat heeft
zouden dus, aangenomen dat ondergetekende in het verleden De door Gomez Casseres gemaakte transcriptie van de tekst
het inderdaad op Aruba geschre- reeds gedaan in het artikel geti- uit 1803, belangrijk in verband met de vroegere uitspraak van
pagina 21
Puzzels, Strip, ven is, kunnen spreken van de teld ‘Tekst Papiamentu uit 1803: het Papiaments.
prachtige vondst, maar nieuw
‘oudste Arubaanse brief in het
Eten & Zo pagina 22 Papiamentu’. In de Ñapa (Ami- licht?’ (Ñapa, 10 februari 1990).
goe) van 20 januari 1990, signa- Waar ik echter aandacht voor
Sony nieuwe Xperia- leerde Gomez Casseres de zou willen vragen is de graad eind zegt hij: ‘dy bo marido ky treffen. Zoals in de volgende
telefoons waarde van dit document ‘als de van taalkundige aspecten die tanto ta stimabo’ (van je man, zinnen (geciteerd uit Woods es-
op één na oudst bekende tekst’ beide ‘brieven’ gemeen hebben. die zoveel van je houdt). Opval- say): ‘…the ora ky boso abiny…’
met 3D die - volgens hem - duidelijk op Deze oudste teksten zijn niet al- lend is dat er daarin nauwelijks (zoiets als: tot het moment dat
het taalkundige vlak ligt. Inspe- leen waardevol en van belang als woorden voorkomen die aan het jullie aankwamen). In deze zin
lend op de titel van de verhande- het om de herkomst van de taal Nederlands doen denken. Daar- wordt het woordje ‘the’ (tegen-
pagina 23
Battlefield 1: In The ling van Richard Wood, gaf de gaat. Ze geven ons tevens een in werden de woorden juist ge- woordig ‘te’) gebruikt, een aflei-
Name of Curaçaose econoom zijn bijdra- idee omtrent de vraag: hoe werd schreven volgens een spelling ding van het Portugese voorzet-
sel ‘até’. (in het Spaans is het
ge de titel ‘Nieuw licht op her-
het Papiamentu vroeger uitge-
die over het algemeen overeen-
The Tsar komst van Papiamentse taal?’. sproken? Laat de schrijfwijze stemt met de Portugese schrijf- voorzetsel ‘hasta’). In de zin
Hoewel het weekblad enigszins van de woorden soms ook zien wijze. Dit hoeft overigens niet te ‘…my no saby paky razon’ (ik
uitnodigend verkondigd had: hoe die woorden uitgesproken verbazen als we beseffen dat de weet niet om welke reden) her-
pagina 23
IT-column pagina 23 ,,Oude Arubaanse tekst van 1803 werden? Portugese invloed op veel creool- kennen we het woord ‘saby’ (in
se talen in de 16e en 17e eeuw
het Pap. ‘sabi’, vaak afgekort tot
lijkt waardevol voor linguïsten”,
Paltrow: Spijt van kwam er toentertijd geen enkele Tekst uit 1775 reeds aanwezig was. Het Portu- ‘sa’). Dit woord komt in verschil-
verkeerde reactie van de kant van de op Cu- In de ‘brief’ richt een Curaçaose gees was toen een wereldtaal, lende andere creoolse talen voor,
voordat het Frans en nog later
jood zich tot zijn vrouw (aan het
raçao bestaande taalwetenschap-
onder andere in Sranan Tongo
beslissingen het Engels het overnamen. De en het Saramakaans. Begrijpe-
Kaapverdische eilanden waren lijk, indien men aanneemt dat
in 1500 al eigendom van de Por- de meeste creoolse talen een cre-
tugese Kroon. Met betrekking ole-portuguese substratum heb-
tot de ontwikkeling van de vroe- ben gekend. Verder wordt in de
pagina 24
WARWARÚ ger ontstane lingua franca (hulp- uitdrukking ‘na kamina dy piter
taal onder de slavenhalers) zet may’ het voorzetsel ‘na’ ge-
Schrijven is even Marius Valkhoff, deskundige in bruikt. Dit komt niet in het
licht als dat het creoolse talen aan de Univer- Spaans voor, maar is een samen-
trekking van het Portugese voor-
siteit van Witwatersrand in Jo-
loodzwaar is hannesburg, het volgende uit- zetsel ‘em’ en het lidwoord ‘a’
een: ,,Creole or Low Portuguese (em + a = na), een vorm die men
originated on the coasts of Africa ook in het Saramakaans tegen-
Martie Genger
AD Wikènt is een wekelijkse in the second half of the 15th komt. Bovendien komen we een
uitgave van ABCourant NV century and is called the Portu- aantal woorden tegen die uitslui-
en wordt als bijlage van de guese lingua franca. It has survi- tend aan het Portugees doen
denken: ‘ruman’ (Portugees: ‘ir-
ved as Creole in the West, in the
zaterdageditie van het hispanised form of Papiamento mâo); ‘borbe bay’ (‘bolbe bai’;
Antilliaans Dagblad verspreid. or Curaçoleño, the mother ton- opnieuw gaan). De Portugese
gue of the inhabitants of Aruba, werkwoordsvorm ‘vai’ komt ook
ABCourant NV Curaçao and Bonaire.” Geen voor op de Kaapverdische eilan-
Scharlooweg 31 wonder dat we in die eerste brief den en in het creools van Macau.
Willemstad, Tel. 7472200 Laatste gedeelte van het originele document uit 1803. De zoveel aan het Portugees ver- De woorden ‘tudu’ (Papiaments:
naam van commandeur Specht is goed herkenbaar. wante zinnen en woorden aan- ‘tur’ = alle) en ‘aflicaô’ (bedoeld