Page 6 - bon-dia-aruba-20230419
P. 6

A6   LOCAL
                   Diaranson 19 aPriL 2023

                                       Canasta di consumo a conoce aumento di prijs



















            Oficina  Central  di  Esta-  cu Maart 2022.               door di un caida di 8.9% den   oce un aumento di prijs cau-  domestico  bruto  (GDP)  di
            distica ta presenta e resul-                              e  categoria  “Aparato  pa  uso   sando un efecto di 1.01 ppt,  termino nominal pa termino
            tadonan principal di e In-   Durante e luna aki, cuatro (4)  domestico”,  causando  un   mientras cu 32.4% ta mustra  real  den  Cuentanan  Nacio-
            dice  di  Prijs  di  Consumo  di e diesdos (12) sectornan a  efecto  di  -0.24  ppt.  E  caida   un caida di prijs, cu a contri-  nal.  (Por  ehempel  door  di
            (CPI)  pa  luna  di  Maart  registra caida di prijs. E caid-  den  e  sector  di  “Vivienda”   bui cu un efecto di -1.12 ppt  elimina e efectonan di cam-
            2023.                        anan cu tabatin e mayor efec-  a  wordo  causa  door  di  un   y pa e restante 16.7% no ta-  bionan  di  prijs  di  e  balor
                                         to riba e CPI a wordo regis-  caida den e categoria “Man-  batin cambio den prijs. Prijs-  di  consumo)  3.  Como  un
            Indice di Prijs di Consumo pa  tra pa e sectornan di “Mobi-  tencion y reparacion di vivi-  nan di bienes a baha cu 0.3%  medio  pa  gobiernonan  y/of
            luna di Maart 2023 E CPI pa  lario”  (-4.8%)  y  “Vivienda”  enda”  (-1.4%),  causando  un   y  a  causa  un  efecto  di  -0.19  banconan  central  fiha  obhe-
            luna di Maart 2023 ta 107.47,  (-0.3%),  causando  un  efecto  efecto di -0.07 ppt. E subida   ppt. Prijsnan di servicionan a  tivonan inflacionario.
            loke  ta  representa  un  caida  di  respectivamente,  -0.44  y  den e sector di “Transporte” a   conoce un subida di 0.2% y
            di 0.1% compara cu e indice  -0.07  ppt.  E  caidanan  den  e  wordo  causa  principalmente   a causa un efecto di 0.08 ppt  Bestaansminimum
            di Februari 2023 (107.59). E  restante  sectornan  a  contri-  door di un subida den e cat-  riba CPI di Maart 2023.  E  bestaansminimum  pa  un
            cambio di e CPI pa e ultimo  bui cu un efecto di -0.05 ppt  egoria “Compra di vehiculo”                             hogar consistiendo di dos (2)
            diesdos (12) lunanan (Maart  riba e CPI di Maart 2023. E  (7.8%), causando un efecto di   Core inflation            adulto y dos (2) mucha (edad
            2022  te  cu  Maart  2023)  ta  caidanan  aki  a  wordo  con-  0.39 ppt. E subida den e sec-  E  CPIC  (core  inflation)  -  0-15  aña)  na  Maart  2023  ta
            5.9%, un subida di 1.9 punto  traresta  parcialmente  door  tor di “Salud” a wordo causa   CPI  excluyendo  e  efecto  di  Afl. 5,386, un caida di Afl. 7
            di porcentahe (ppt) compara  di  principalmente  subida  principalmente  door  di  un   energia y cuminda - a registra  compara  cu  Februari  2023
            cu e periodo corespondiente  den e indicenan di e sector-  subida di 3.5% den e catego-  na Maart 2023 un subida di  (Afl. 5.393). E bestaansmini-
            di aña pasa (4.0%). E prome-  nan  di  “Transporte”  (2.0%)  ria  “Producto,  aparatonan  y   3.3%. E indice di energia - cu  mum pa un hogar di un (1)
            dio anual (ultimo 24 luna) di  y  “Salud”  (3.0%)  cu  a  con-  ekipo medico”, causando un   ta consisti di e productonan:  adulto ta Afl. 2,565, un caida
            e tasa di inflacion pa e peri-  tribui cu un efecto di 0.28 y  efecto di 0.05 ppt.     electricidad,  awa,  gasolin  y  di Afl. 3 compara cu Februari
            odonan di Maart 2021 te cu  0.06 ppt riba e CPI di Maart                               diesel a registra un subida di  2023 (Afl. 2,568). Kico ta un
            Maart 2022 y Maart 2022 te  2023. E subidanan den e res-  Canasta di consumo           16.5%. E indice di cuminda a  “Bestaansminimum”  y  con
            cu  Maart  2023  ta  6.2%,  un  tante  sectornan  a  contribui  E  canasta  di  consumo  di  e   registra  un subida  di 11.9%.  e  ta  wordo  ahusta?  CBS  ta
            subida di 4.1 ppt compara cu  cu un efecto di 0.10 ppt riba  CPI ta consisti di 408 bienes   Kico ta CPIC? E CPIC (core  defini  un  bestaansminimum
            e  2.1%  registra  den  e  peri-  e CPI di Maart 2023. E caida  y  servicionan.  Compara  cu   inflation)  of  e  inflacion  ba-  como e nivel minimo di en-
            odonan di Maart 2020 te cu  den e sector di “Mobilario” a  Februari 2023, 51.0% di e bi-  sico ta un porcion di e infla-  trada  cu  ta  wordo  percibi
            Maart 2021 y Maart 2021 te  wordo  causa  principalmente  enes y servicionan aki a con-  cion unda cierto articulonan  necesario  pa  un  persona  of
                                                                                                   cu tin movimientonan di pri-  famia  por  funciona  den  so-
                                                                                                   jsnan volatil ta wordo exclui,  ciedad  di  un  manera  adec-
                                                                                                   manera productonan alimen-   uado  y  socialmente  acepta-
                                                                                                   ticio  y  energetico.  Na  mo-  bel. Ora nos usa e definicion
                                                                                                   mento  cu  e  inflacion  basico  “Bestaansminimum”,  en  re-
                                                                                                   wordo calcula, e componen-   alidad ta wordo referi na un
                                                                                                   tenan  mas  volatil  ta  wordo  “Sociaal  Bestaansminimum”
                                                                                                   elimina  di  e  inflacion  total.  y no na e definicion literal di
                                                                                                   E indice di e inflacion basico  un  “Bestaansminimum”  cu
                                                                                                   ta sirbi pa evalua e tendencia  ta referi na “e suma di placa
                                                                                                   riba medio y largo plazo di e  necesario pa cumpra e bienes
                                                                                                   nivel  general  di  prijsnan.  Pa  y  servicionan  cu  ta  wordo
                                                                                                   ahusta  maneho  monetario,  considera  necesario  pa  biba
                                                                                                   hopi  economista  ta  enfoca  un bida liber di privacionnan
                                                                                                   riba e tasa di e inflacion ba-  basico” (Nacionnan Uni).
                                                                                                   sico, como cu esaki ta permiti  Un indice a wordo crea pa e
                                                                                                   un evaluacion mas profundo  “Bestaansminimum” door di
                                                                                                   di  e  procesonan  di  inflacion  calcula  e  costo  di  tur  recur-
                                                                                                   reciente den e economia.     sonan  esencial  cu  un  adulto
                                                                                                                                promedio ta consumi duran-
                                                                                                   E  CPIC  ta  wordo  calcula  te un luna. Cada luna e indice
                                                                                                   door  di  compara  e  indice  aki ta wordo ahusta, a base di
                                                                                                   promedio  di  e  periodo  di  e  e prijsnan di alimento, paña,
                                                                                                   12  lunanan  mas  reciente  cu  vivienda,  transporte  y  otro
                                                                                                   e  promedio  di  e  periodo  di  articulonan den e canasta.
                                                                                                   12 lunanan anterior (Prome-
                                                                                                   dio anual). Elaboracion di un  E  bestaansminimum  actual
                                                                                                   CPI tin tres meta principal. 1.  ta wordo basa riba e rapport
                                                                                                   Como un metodo di calculo  “Bestaansminimum       2010”
                                                                                                   pa  compensa  empleadonan  publica door di CBS na De-
                                                                                                   pa motibo di perdida di pod-  cember 2010, y cual ta wor-
                                                                                                   er di compra, ahustando nan  do  actualisa  mensualmente
                                                                                                   salarionan,  cu  e  proporcion  segun  e  CPI.  E  unidad  di
                                                                                                   di  e  cambio  porcentual  di  referencia  usa  door  di  CBS
                                                                                                   CPI,  locual  ta  conoci  como  (manera indica den e rapport
                                                                                                   indexering.  2.  Como  un  aki) ta di un hogar cu ta con-
                                                                                                   mecanismo  pa  ahusta  com-  sisti di dos adulto y dos mu-
                                                                                                   ponentenan  di  e  producto  cha (di 0 pa 14 aña).
   1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11