Page 21 - AHATA
P. 21
A16
Diabierna 9 Mei 2025
Alberto Perret Gentil:
Papia cla: E desafionan real di Aruba (Parti 1)
Laga nos cuminza cu un frase “no tin beach mas pa
cos: e crisis di cas econom- hende local”? Esaki no ta un
ico na Aruba no ta relacio- problema real. Bo por con-
na cu Mericanonan cu ta strui beach den forma re-
cumpra cas of ta huur pa sponsable cu un costo rela-
vakantie riba Airbnb. Es- tivamente abao, cu impacto
aki ta un blanco facil—un minimo riba ocean, si bo
distraccion. E problema diseñ’e manera debido. Fish-
real ta hopi mas local, y er Island na Miami, parti di
hopi mas structural. Nassau, y incluso Corsou a
logra. Nos tambe por.
E realidad ta cu nos no tin un E problema di planta di trata-
politica consistente pa crea mento di awa? Finalmente ta
cas “affordable”, no tin in- moviendo. Bon. Pero esaki
centivo serio pa desaroyador, ta hiba nos na e olifante den
of cumpradonan pa construi sala: inmigracion. Si, e ta un
pa e grupo di ingreso mas punto di presion. Pero nos
abao. Den ultimo 10 aña, cu- tambe tin un sector publico
anto cas economico a wordo desaroyo di condominionan eficia, y con nos por distribui
construi na Aruba? Talbes nobo den area turistico, ta esaki? Gobierno ta bisa cu nos
100, si tanto. Demanda a subi impulsa demanda na lugar kier move for di cantidad na
enormemente, suministro no manera Noord, caminda prijs calidad—pero nos no a defini
a sigui, y sorpresa—prijs ta ta subi y hende local ta sali for con esaki ta realmente. Un
subi. di mercado. pista: huur pa vacacion tipo
Airbnb, cu ta un gran parti di
E proyecto Caribbean Town Y despues tin construccion. mercado, ta 60% propiedad
a wordo publica como eco- Prijs ta subi globalmente, si, di local y ta beneficia local. E
nomico, pero ta completa- pero na Aruba e ta aún mas placa ta wordo gasta tur riba
mente fuera di alcance pa malo pa motibonan local, oli- nos isla—den panaderia, fer-
mayoria di hende local. Y gopolios, BBO na frontera, y reteria restaurant, supermer-
sinceramente, con bo ta spera un red di tarifa di importa- cado, hardineronan. E ta
cu un desaroyador priva lo cion indirecto den puerto pa trickle-down. Mientras tanto,
bende bao di su gasto? Esaki materialnan manera cement, mayoria di ingreso di hotel?
no ta manera mercado ta santo y bloki – tur mas caro Concentra. Y sin menciona
traha. Awor? Nan ta bende cu lo necesario. e sistema di all-inclusive y e
for di Aruba, y nos ta com- cruceronan—nan por atrae
porta nos mes como si nos ta Esaki no ta culpa di forastero- hende, pero nan ta atrae me-
sorprendi. nan cu ta cumpra. Esaki ta nos balor pa pais Aruba. aki nos ta. Colecta e room
nos mes sistema cu ta traha tax corectamente, y nos por infla cu mas cu 1.000 hende
Prijs di propiedad di luhoso contra nos mes. Y e cos mas grandi: tur esaki financia cas economico, in- cu por wordo reubica den
na Malmok no tin nada cu di “husticia” den turismo, y frastructura, incluso educa- sector productivo manera
falta di cas economico na Awor, laga nos papia di over- nos a aplica room tax pa huur cion. Esaki no ta soño—esaki HORECA. No, nos no ta
otro lugar. E regulacion cu ta tourism. Tur hende ta grita pa vacacion tur riba nos isla. ta simplemente haci e trabao. propone un estilo Elon Musk
limita suministro den un sec- “demasiado turista!” pero e A pasa un decada. E solucion di retiro. Pero kico di un plan
tor, manera e moratorio riba pregunta real ta: ken ta ben- ta conoci. E ta simpel. Pero Papiando di soño—San Nico- serio di 10 aña? Incentivo, re-
las/Seroe Colorado. Ta tempo entrenamento, opcion. Esaki
ta politica inteligente.
pa stop trata esaki manera
Aruba tin un yiu lubida... E Kico no ta inteligente? Daña
plan di Patrick Bosset y Greg e marca global di Aruba pa
Lacle pa San Nicolas ta hopi constantemente pinta doom
dushi. No mas paralisis pa y gloom riba overtourism,
analisis; “get things done”, a careteranan cu ta keda, e
la Tito Bolivar. sistema di riooleringcu no ta
traha. E strategia di calidad-
San Nicolas cu su herencia riba-cantidad ta e corecto,
historico y cultural, cu un pero ningun biahero di nivel
carretera cu ta conecta Seroe halto ta reserva un biahe pa
Colorado den 5 minuut. Nos un lugar cu ta zona manera si
mester pensa un Seroe Colo- e ta kibrando den pida pida.
rado estilo La Romana, Cap
Cana, Four Seasons. E plan Aruba ta paraiso. Pero paraiso
di Alex Neumeyer. Esaki ta no por sostene su mes. Nos
e tipo di vision nos mester. mester vision real, liderazgo
Laga nos construi un golf, fuerte, y crecemento sosteni-
crea algo di clase mundial. Y bel—no stagnacion disfrasa
pa nota: e tempo pa keda cu e como precaucion. Laga nos
refineria ya a pasa. stop cu e narativa cu no ta re-
solve nada, y cuminza tuma
Y por fabor, nos por kita e decision.