Page 21 - AHATA
P. 21

A16
                       Diabierna 9 Mei 2025











            Alberto Perret Gentil:

            Papia cla: E desafionan real di Aruba (Parti 1)


            Laga  nos  cuminza  cu  un                                                                                          frase  “no  tin  beach  mas  pa
            cos: e crisis di cas econom-                                                                                        hende local”? Esaki no ta un
            ico na Aruba no ta relacio-                                                                                         problema  real.  Bo  por  con-
            na  cu  Mericanonan  cu  ta                                                                                         strui  beach  den  forma  re-
            cumpra cas of ta huur pa                                                                                            sponsable  cu  un  costo  rela-
            vakantie  riba  Airbnb.  Es-                                                                                        tivamente  abao,  cu  impacto
            aki ta un blanco facil—un                                                                                           minimo  riba  ocean,  si  bo
            distraccion.  E  problema                                                                                           diseñ’e manera debido. Fish-
            real  ta  hopi  mas  local,  y                                                                                      er  Island  na  Miami,  parti  di
            hopi mas structural.                                                                                                Nassau,  y  incluso  Corsou  a
                                                                                                                                logra. Nos tambe por.
            E realidad ta cu nos no tin un                                                                                      E problema di planta di trata-
            politica  consistente  pa  crea                                                                                     mento di awa? Finalmente ta
            cas  “affordable”,  no  tin  in-                                                                                    moviendo.  Bon.  Pero  esaki
            centivo serio pa desaroyador,                                                                                       ta hiba nos na e olifante den
            of cumpradonan pa construi                                                                                          sala: inmigracion. Si, e ta un
            pa  e  grupo  di  ingreso  mas                                                                                      punto  di  presion.  Pero  nos
            abao. Den ultimo 10 aña, cu-                                                                                        tambe  tin  un  sector  publico
            anto cas economico a wordo   desaroyo  di  condominionan  eficia, y con nos por distribui
            construi  na  Aruba?  Talbes   nobo  den  area  turistico,  ta  esaki? Gobierno ta bisa cu nos
            100, si tanto. Demanda a subi   impulsa  demanda  na  lugar  kier move for di cantidad na
            enormemente, suministro no   manera Noord, caminda prijs  calidad—pero nos no a defini
            a  sigui,  y  sorpresa—prijs  ta   ta subi y hende local ta sali for  con  esaki  ta  realmente.  Un
            subi.                        di mercado.                  pista:  huur  pa  vacacion  tipo
                                                                      Airbnb, cu ta un gran parti di
            E  proyecto  Caribbean  Town   Y  despues  tin  construccion.  mercado,  ta  60%  propiedad
            a  wordo  publica  como  eco-  Prijs ta subi globalmente, si,  di local y ta beneficia local. E
            nomico,  pero  ta  completa-  pero na Aruba e ta aún mas  placa ta wordo gasta tur riba
            mente  fuera  di  alcance  pa   malo pa motibonan local, oli-  nos isla—den panaderia, fer-
            mayoria  di  hende  local.  Y   gopolios, BBO na frontera, y  reteria restaurant, supermer-
            sinceramente, con bo ta spera   un  red  di  tarifa  di  importa-  cado,    hardineronan.  E  ta
            cu  un  desaroyador  priva  lo   cion indirecto den puerto pa  trickle-down. Mientras tanto,
            bende bao di su gasto? Esaki   materialnan  manera  cement,  mayoria  di  ingreso  di  hotel?
            no  ta  manera  mercado  ta   santo y bloki – tur mas caro  Concentra.  Y  sin  menciona
            traha.  Awor?  Nan  ta  bende   cu lo necesario.          e sistema di all-inclusive y e
            for  di  Aruba,  y  nos  ta  com-                         cruceronan—nan  por  atrae
            porta nos mes como si nos ta   Esaki no ta culpa di forastero-  hende, pero nan ta atrae me-
            sorprendi.                   nan  cu  ta  cumpra.  Esaki  ta  nos balor pa pais Aruba.  aki  nos  ta.  Colecta  e  room
                                         nos  mes  sistema  cu  ta  traha                          tax  corectamente,  y  nos  por   infla cu mas cu 1.000 hende
            Prijs  di  propiedad  di  luhoso   contra nos mes.        Y e cos mas grandi: tur esaki  financia  cas  economico,  in-  cu  por  wordo  reubica  den
            na  Malmok  no  tin  nada  cu                             di  “husticia”  den  turismo,  y  frastructura,  incluso  educa-  sector  productivo  manera
            falta  di  cas  economico  na   Awor, laga nos papia di over-  nos a aplica room tax pa huur  cion. Esaki no ta soño—esaki   HORECA.  No,  nos  no  ta
            otro lugar. E regulacion cu ta   tourism.  Tur  hende  ta  grita  pa vacacion tur riba nos isla.  ta simplemente haci e trabao.  propone un estilo Elon Musk
            limita suministro den un sec-  “demasiado  turista!”  pero  e  A pasa un decada. E solucion                         di retiro. Pero kico di un plan
            tor, manera e moratorio riba   pregunta real ta: ken ta ben-  ta  conoci.  E  ta  simpel.  Pero  Papiando di soño—San Nico-  serio di 10 aña? Incentivo, re-
                                                                                                   las/Seroe Colorado. Ta tempo   entrenamento, opcion. Esaki
                                                                                                                                ta politica inteligente.
                                                                                                   pa  stop  trata  esaki  manera
                                                                                                   Aruba tin un yiu lubida...   E   Kico no ta inteligente? Daña
                                                                                                   plan di Patrick Bosset y Greg   e  marca  global  di  Aruba  pa
                                                                                                   Lacle pa San Nicolas ta hopi   constantemente  pinta  doom
                                                                                                   dushi.  No  mas  paralisis  pa   y  gloom  riba  overtourism,
                                                                                                   analisis; “get things done”, a   careteranan  cu  ta  keda,  e
                                                                                                   la Tito Bolivar.             sistema di riooleringcu no ta
                                                                                                                                traha.  E  strategia  di  calidad-
                                                                                                   San  Nicolas  cu  su  herencia   riba-cantidad  ta  e  corecto,
                                                                                                   historico  y  cultural,  cu  un   pero ningun biahero di nivel
                                                                                                   carretera cu ta conecta Seroe   halto  ta  reserva  un  biahe  pa
                                                                                                   Colorado den 5 minuut. Nos   un lugar cu ta zona manera si
                                                                                                   mester pensa un Seroe Colo-  e ta kibrando den pida pida.
                                                                                                   rado  estilo  La  Romana,  Cap
                                                                                                   Cana,  Four  Seasons.  E  plan   Aruba ta paraiso. Pero paraiso
                                                                                                   di  Alex  Neumeyer.  Esaki  ta   no por sostene su mes. Nos
                                                                                                   e  tipo  di  vision  nos  mester.   mester  vision  real,  liderazgo
                                                                                                   Laga  nos  construi  un  golf,   fuerte, y crecemento sosteni-
                                                                                                   crea algo di clase mundial. Y   bel—no  stagnacion  disfrasa
                                                                                                   pa nota: e tempo pa keda cu e   como  precaucion.  Laga  nos
                                                                                                   refineria ya a pasa.         stop cu e narativa cu no ta re-
                                                                                                                                solve  nada,  y  cuminza  tuma
                                                                                                   Y  por  fabor,  nos  por  kita  e   decision.
   16   17   18   19   20   21   22   23   24   25   26