Page 17 - Bao cao Khao sat khao ta di van Han Nom (HTP4-K16 NMHD) 2025

Giáo học tương trưởng

「開濟明豁，包含宏大。陵轢卿相，嘲哂豪傑。籠罩靡

前，跆籍貴勢。出不休顯，賤不憂戚。戲萬乘若僚友，視

儔列如草芥。雄節邁倫，高氣蓋世。可謂拔乎其萃，遊方

之外者也。」 吾於太白亦云， 太白之從永王璘，當由迫

脅。 不然，璘之狂肆寢陋，雖庸人知其必敗也。 太白識郭

子儀之為人傑，而不能知璘之無成，此理之必不然者也。

吾不可以不辯。

BÀI KÝ SAU BIA LÝ THÁI BẠCH

Lý Thái Bạch là một kẻ sĩ ngông cuồng, lại từng thất tiết theo Vĩnh Vương Lý Lân.
Như thế há phải là người có tài kinh tế thế đạo ư? Thế mà Ngài Văn Giản Công Bật
(1) lại kỳ vọng ở ông tài phò vua giúp nước, chẳng phải là quá lắm sao!

Có người bảo: “Bậc sĩ đời nay vốn có kẻ nói lời hão mà không thực tế, hư danh
không thích hợp cho việc dùng”, nhưng không thể lấy đó mà đánh giá hết được kẻ sĩ
trong thiên hạ.

Kẻ sĩ lấy khí tiết làm chủ. Vào lúc Cao Lực Sĩ (2) nắm quyền, các bậc công khanh,
đại phu đều tranh nhau thờ phụng hắn. Ấy vậy mà Thái Bạch lại bắt hắn cởi hia
ngay giữa điện đình. Cái khí khái ấy vốn đã trùm lấp cả thiên hạ rồi! Nếu khiến ông
được đắc chí, ắt hẳn không chịu luồn cúi quyền quý để được yên thân, như thế thì ông
nào chịu theo vua mà làm những điều hôn ác đâu!

Hạ Hầu Trạm (3) từng tán tụng Đông Phương Sóc (4) rằng: “Tính tình rộng mở,
sáng suốt, bao dung rộng rãi. Coi thường khanh tướng, chế giễu hào kiệt. Vượt lên
trên tất cả, chà đạp lên quyền thế. Lúc làm quan không màng hiển hách, lúc thất thế
không buồn đau khổ. Đùa với thiên tử như bạn bè, xem đồng liêu như cỏ rác. Khí tiết

hùng dũng vượt bậc, chí khí cao ngất trùm đời. Có thể nói là xuất chúng, phiêu diêu
ngoài vòng cương tỏa của thế tục”.

Tôi đối với Thái Bạch cũng nhận xét như vậy.
Còn việc Thái Bạch theo Vĩnh Vương Lý Lân, hẳn là do bị ép buộc. Bằng không, với

sự ngông cuồng, phóng túng và thô bỉ của Lý Lân, dù là kẻ tầm thường cũng biết ắt
sẽ thất bại. Thái Bạch đã nhận ra Quách Tử Nghi (5) là bậc nhân kiệt, mà lại không
thể biết Lý Lân sẽ chẳng làm nên trò trống gì sao? Điều này xét về lý, ắt không phải
như vậy. Tôi không thể không biện giải cho điều này.

HTP4 - K16 NMHĐ .17