Page 39 - ๕๐ ปี ๑๐๐ สัจธรรม-การเจาะสภาวะ
P. 39
217
ดูเข้าไป จิตเรามีอาการเปลี่ยนแปลงไป มีการเกิดดับ มีเปลี่ยนแปลงไปเรื่อย ๆ ตรงนี้ เรียกเจาะ สภาวะ เจาะสภาวะเพื่อเข้าไปกาหนดรู้ ถึงการเปลี่ยนแปลง ตรงนี้เขาเรียกว่า ความเป็นอนิจจัง ตอนที่เรา เหน็ อาการสงั เกตจติ ดบั นนี่ ะ เขาเรยี กวา่ เปน็ ทกุ ขลกั ษณะ คอื เกดิ แลว้ ดบั ไป มแี ลว้ หมดไป เกดิ แลว้ ดบั ๆ ๆ ก็คือการตั้งอยู่ในสภาพเดิมไม่ได้ ที่เขาเรียกว่าทุกขลักษณะ แต่จิตที่ใสขึ้น ๆ เป็นการเปลี่ยนแปลงของจิต จิตที่ใสขึ้น สงบขึ้น ตรงนี้แหละที่เรารู้แล้ว การเข้าไปรู้จิตแบบนี้นะ ก็จะเห็นว่าสภาพจิตใจของเรานี่นะ เราปฏิบัติมาจิตใจของเราเปลี่ยนไปอย่างไร
จิตเราเปลี่ยนไปอย่างไร ใสขึ้นกว่าเดิม สงบขึ้นกว่าเดิม สะอาดขึ้นกว่าเดิม ว่างมากกว่าเดิม หรือ ขุ่นมัวมากกว่าเดิม ๆ ห่อเหี่ยว หรือว่ามีความทุกข์มากกว่าเดิม หดหู่มากกว่าเดิม อันนี้ก็จะเห็นชัดขึ้น และ ถ้าเรารู้ตรงนี้ จิตที่ผ่องใสขึ้น สะอาดขึ้น จิตที่สว่างขึ้น โล่งขึ้น เวลามีผัสสะเกิดขึ้นมา ทีนี้พูดถึงมีผัสสะเกิด ขึ้น มีการกระทบทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย กระทบปุ๊บ มีอาการแว็บเข้ามาในจิตที่ใส มันเป็น จุดขุ่น ๆ ขึ้นมา กระทบเรื่องที่ไม่พึงปรารถนา แล้วขุ่นแว็บขึ้นมา เราจะได้ดับอาการขุ่นนี้ไป
พอดับอาการขุ่นไปปึ๊บ มันจะเห็นชัดขึ้น อันที่ความรู้สึกพอใจไม่พอใจ ก็จะชัดมากขึ้น ผัสสะขึ้น มา พอเกิดขึ้น การเจาะสภาวะทาอย่างไร ทาไม...เราเจาะสภาวะได้ไหม ถ้าผัสสะเกิดขึ้นมาแต่ละขณะ...ได้ หมด เสียงเข้ามาเราก็กาหนดได้ อารมณ์กระทบเข้ามาก็กาหนดได้ ตรงที่เราเจตนา ที่จะรู้อาการเกิดดับของ อารมณ์ ของผัสสะที่กระทบขึ้นมา ความรู้สึกไม่ดีนี่นะ ไปรู้ปุ๊บ เขาดับ ตรงนี้จะทาให้เราเห็นอะไร เห็นอายุ ของอารมณ์ เห็นอายุของอารมณ์คือ ความทุกข์ท่ีเกิดขึ้นนี่นะ ยังตั้งอยู่ยาวนานเท่าเดิม หรือสั้นกว่าเดิม ไปเรื่อย ๆ กระทบแล้วมันดับปึ๊บ จากที่เขาตั้งอยู่ ๓ นาที ๔ นาที ตอนนี้แว็บขึ้นมา ตั้งอยู่สักครึ่งนาที ก็ดับ ครึ่งนาที ก็ดับ หรือเสี้ยววินาที ก็ดับไป อายุอารมณ์ยิ่งสั้นลงนี่นะ ความทุกข์น้อยลง
แตส่ งิ่ ทเี่ ราสงั เกต ทตี่ อ้ งสงั เกตกค็ อื วา่ อาการเกดิ ดบั อายอุ ารมณย์ งิ่ สนั้ ลง ทเี่ ขาสนั้ ลงไดเ้ พราะอะไร ที่เขาสั้นลง เพราะสติเราแก่กล้าขึ้น จิตตื่นตัวขึ้น จิตตั้งมั่นขึ้น มีความเข้มแข็ง มีความเด็ดขาดขึ้น มีความ มั่นคงขึ้น มั่นคงอะไร มั่นคงในอารมณ์ เข้มแข็งมั่นคงขึ้น พอผัสสะขึ้นมาก็แว็บดับ ๆ ๆ ทีนี้อาการดับ ตรงนี้นะ ไม่ใช่แค่แว็บดับอย่างเดียวแลว้ ก็ยังดู...เวลาดับแต่ละขณะนี่นะ เขาดับแบบมีเศษหรือดับแบบ เกลี้ยงไปเลย ดับแล้วสะอาดขึ้นไปเลย ดับแล้วเงียบไปหมด การสนใจรายละเอียดตรงนี้เพิ่มขึ้น นี่คือ การเจาะสภาวะ
สนใจรายละเอยี ดตรงนเี้ พมิ่ ขนึ้ เราจะรวู้ า่ แตล่ ะอารมณท์ เี่ กดิ ขนึ้ พอมากระทบใจเราแลว้ เวลาหาย นี่นะ มันเกลี้ยงไปจริงไหม หรือมีเศษอารมณ์ มีเศษอารมณ์คือ...มีเชื้อ ดับแล้วยังมีเชื้ออยู่ พอมีเชื้อมีเศษ อารมณ์ตรงนี้ ถ้ากระทบใหม่ เชื้อตรงนี้ก็จะลุกพรึบ ๆ ๆ ๆ ขึ้นมา แต่ถ้ามันดับแล้วเงียบ ดับแล้วว่าง โล่ง ไปเลย กระทบขนึ้ มาใหมก่ ป็ รากฏในทวี่ า่ ง ๆ เขาไมม่ เี ชอื้ คอยสานตอ่ เขากจ็ ะจบเรว็ ขนึ้ ๆ ตรงนแี้ หละ เราจะ ได้เห็นการปฏิบัติของตัวเอง ที่ถามเมื่อเช้าหรือเมื่อวาน เราจะรู้ได้อย่างไรว่า การปฏิบัติของเราก้าวหน้าขึ้น
ทาอย่างไรเราจะรู้ว่า การปฏิบัติของเราพัฒนาขึ้น ถ้าสังเกตแบบนี้ เราจะบอกตัวเองได้เลยว่า การ ปฏิบัติเราก้าวหน้าขึ้นนะ ถึงแม้จะทาบ้างไม่ทาบ้าง แต่ที่ก้าวหน้าขึ้นก็คือว่า สติเราดีขึ้น สมาธิเราดีขึ้น เมื่อ
