Page 175 - ธรรมปฏิบัติ 1
P. 175
157
เพราะฉะนั้น การเจริญวิปัสสนากรรมฐาน จึงต้องกาหนดรู้ที่อาการ เกิดดับของรูปนามเป็นสาคัญ ซึ่งเป็นอารมณ์ที่กาลังปรากฏอยู่แก่ใจเรา ขณะนี้ เดี๋ยวนี้ ไม่ต้องไปหาที่อื่น ไม่ต้องไปหาที่ไกล ๆ เพียงแต่เราใส่ใจที่จะ กาหนดรู้อยู่กับปัจจุบันให้เห็นชัดเท่านั้นเอง ดังนั้น หลักสาคัญในการปฏิบัติ อารมณ์หลักทั้ง ๔ อย่างคือ ดูกายในกาย ดูเวทนาในเวทนา ดูจิตในจิต และ ดูธรรมในธรรม กับอิริยาบถหลักทั้ง ๔ อย่าง ยืน เดิน นั่ง นอน เรารู้แล้ว ว่าเราต้องทาอย่างไร
อีกอย่างหนึ่งก็คือ “อิริยาบถย่อย” อิริยาบถย่อยก็คือ อาการเคลื่อน ไหว การทากิจกรรมต่าง ๆ ของร่างกายของเรา หยิบ จับ เคลื่อนไหว กิน ดื่ม ทา พูด คิด ตรงนี้เป็นอาการของอิริยาบถย่อย เพื่อเป็นการเจริญสติ ให้มีความต่อเนื่อง นอกจากอิริยาบถหลัก ก็มากาหนดรู้อิริยาบถย่อยให้ ต่อเนื่องกันไป อิริยาบถย่อย อย่างที่บอกแล้ว คือการหยิบ จับ เคลื่อนไหว การทากิจกรรมต่าง ๆ การกิน ดื่ม ทา พูด คิด ให้มีสติกาหนดรู้ว่า แต่ละ อย่างที่เกิดขึ้นมา เขามีอาการเกิดดับอย่างไร
และอีกอย่างหนึ่งที่เพิ่มเข้ามาในการกาหนดอิริยาบถย่อย สิ่งที่ต้อง ทาก็คือ “อาการของต้นจิต” รู้ก่อนทา รู้ก่อนขยับ รู้ก่อนกระพริบตา รู้ก่อน เคลื่อนไหว ที่เรากาหนดกันก็จะใช้คาว่า “อยากหนอ” อยากขยับ... แต่จริง ๆ คาว่า “อยาก” ช้ากว่าความรู้สึกเราขณะแรกด้วยซ้า ขณะแรกเลย คาว่า “อยาก” นั้นตามมา จริง ๆ พอเรารู้ปุ๊บ จะทา จะทา ภาษายังไม่เกิด นั่นคือ ลักษณะของ “ต้นจิตขณะแรก” เลย ให้สังเกตต้นจิตก่อนที่จะทา รู้สึกก่อน ไหมก่อนที่จะขยับ ก่อนที่จะพูด ?
การกาหนดต้นจิต อิริยาบถย่อย ตรงนี้ จะทาให้เราเห็นจิตตัวเอง ชัดขึ้น เห็นความอยากของตัวเองมากขึ้น รู้ถึง “เจตนา” ของตัวเองมากขึ้น ว่า แต่ละอย่างที่เราทานั้น ทาเพื่ออะไร ? ทาไมถึงต้องทา ? ทาไมถึงอยากทา ? ที่จะขยับ ทาไมต้องขยับ ? เวลาจะพูด ทาไมถึงอยากพูด ? ถ้าสังเกตต้นจิต
