Page 13 - การเจาะสภาวะ

ที่เกิดขึ้นตํามร่ํางกําย อีกอย่ํางหนึ่งก็คือ เวทนาทางจิต ควํามรู้สึกเรํา รู้สึกเฉย ๆ รู้สึกสุข รู้สึกทุกข์ เวทนําทํางจิตจะเรียกตํามอํากํารที่ปรํากฏ เกิดขึ้นจริง ๆ เป็นภําษําเรํา ก็คือว่ําถ้ํารู้สึกมีควํามสุข เรําใช้คําว่ํา “รู้สึก สุข” ถ้ํารู้สึกว่ําเฉย ๆ ก็เรียกว่ํา “เฉย ๆ” ถ้ํารู้สึกหดหู่ ห่อเหี่ยว รู้สึก ไม่สบํายใจ ก็เรียกตํามอํากํารนั้นไป แต่ตอนนี้พูดถึงเรื่องของเวทนําทํางกําย ซึ่งจะเป็นสภําวธรรมที่ปรํากฏชัด ที่เรียกว่ํา “เวทนําขันธ์” เป็นอํากํารที่เกิดขึ้น โดยปกตเิ ปน็ ธรรมชําติ เมอื่ กพี้ ดู ถงึ อํากํารของกํายทเี่ ปน็ รปู ขนั ธท์ มี่ คี วําม เปลี่ยนแปลง เกิดขึ้น-ตั้งอยู่-ดับไป ตอนนี้พูดถึงเวทนํา พูดถึงควํามปวด เพรําะเปน็ เรอื่ งปกตธิ รรมดํา เปน็ ธรรมชําติ เปน็ สภําวธรรมทจี่ ะเกดิ ขนึ้ แก่ ผู้ปฏิบัติที่เจริญกรรมฐํานอย่ํางต่อเนื่อง เวลํานั่งกรรมฐํานตํามกําหนดรู้ อํากํารของลมหํายใจไปสักระยะ ก็มีควํามปวดปรํากฏเกิดขึ้นมํา ไม่ว่ําจะปวด ส่วนไหนของร่ํางกํายก็เรียกว่ําเป็นเวทนํา มีเวทนําสภําวะเกิดขึ้นมํา
ทีนี้เมื่อมีเวทนํามีควํามปวดเกิดขึ้นมํา ในกํารเจริญกรรมฐําน ผู้ปฏิบัติธรรมควรทําอย่ํางไร ? ในเบื้องต้นเพื่อลดควํามทรมํานทํางใจ หรือควํามบีบคั้นทํางใจที่เกิดจํากเวทนําทํางกํายก็คือ หนึ่ง ให้สังเกตว่ํา “จิตที่ทําหน้ําที่รู้” กับ “ควํามปวดที่กําลังปรํากฏอยู่นั้น” เป็นส่วนเดียวกัน หรือคนละส่วนกัน ให้สังเกตซ้ํา ๆ ๆ ถ้ํายังแยกไม่ชัด ก็ตํามกําหนดรู้ ดูไปเรื่อย ๆ ยังไม่ต้องไปกังวล และในขณะที่กําหนดรู้แบบนี้ แน่นอน อยู่ว่ําควํามปวดอําจจะบีบคั้นจิตใจเป็นระยะ บํางครั้งก็ปวดแรงขึ้น ๆ จนทนยําก แต่ถึงอย่ํางไรก็ตําม กํารที่ผู้ปฏิบัติสังเกตกํารกําหนดรู้ถึง ควํามเปน็ คนละสว่ นกย็ งั เปน็ เรอื่ งสํา คญั หรอื พอตงั้ สตติ ํามกํา หนดรแู้ ลว้ เห็นควํามปวดเขําเบําลง ๆ จํางลงไป ก็ยังสังเกตแบบเดียวกัน คือขณะที่ ควํามปวดยิ่งเบําลง ก็ให้สังเกตว่ํา “จิตที่ทําหน้ําที่รู้” กับ “ควํามปวดที่เบําลง”
7