Page 28 - ÇİLEK ÇALIŞTAYI KİTAP

Çilek çeşitleri bakımından muhtemel en önemli program ıslah programı Darrow,
Bringhurst, Shaw gibi araştırıcılar tarafından yönetilen Kaliforniya Üniversitesi Islah

Programı’dır. Ülkemizde özellikle açık alanda Akdeniz ve Ege Bölgesi’nde başarılı olan
‘Camarosa’ ve ‘Albion’ gibi bir çok çeşit bu programda geliştirilmiştir. Ülkemizin aynı

bölgelerinde örtüaltı yetiştiriciliğinde başarılı ola ‘Festival’ ve ‘Rubygem’ çeşitleri ise Florida

Üniversitesi Islah Programı’nda geliştirilmiştir.
A.B.D. dışında İspanya, İtalya gibi Akdeniz ülkelerinde de ülkemiz yetiştiricilik

koşullarında başarılı olabilecek çeşitler geliştirilmiştir. İspanya’da çilek üretimi Huelva gibi
sınırlı bir bölgede yapıldığından, burada geliştirilen çeşitler bu yetiştiricilik sistemindeki başarılı

özelliklerine göre seçilmiştir. İtalya’daki çilek yetiştiriciliği Sicilya gibi erkenci bölgelerden

Dolomitlerde yazı ayları boyunca gün-nötr çeşitlerle yapılan üretim şekline kadar çeşitlilik
gösterdiğinden; pragmalarda kullanılan açılım gösteren popülasyon bireylerinin seçimi değişik

sistemlerde yapılmaktadır. Ancak her iki sistemde de yukarıda belirtilen gen havuzları
kullanılmaktadır.

Ülkemizde de Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü ve Çukurova

Üniversitesi Ziraat Fakültesi Programları’nda çilek ıslah programları yürütülmüş ve ‘Hilal 772,
‘Bolverim 77’ ile ‘Ebru’, ‘Sevgi’, ‘Kaşka’ gibi çilek çeşitleri geliştirilmiştir (Çizelge 1).

Halen ülkemizde tescili bulunan çilek çeşitleri Çizelge 1’de sunulmuştur. Görüldüğü
gibi çilek çeşit listesinde ülkemizde geliştirilen çeşitlerin yanında Kaliforniya ve Florida

Üniversiteleri programları başta olmak üzere değişik ıslah programlarında geliştirilen çeşitler
yer almaktadır. Şüphesiz bir bölge ve üretim sisteminde yetiştirilecek çilek çeşidinin seçimi

konusunda meyve verim ve kalitesi, biyotik ve abiyotik stres koşullarına dayanım, dikim

zamanı ve fide tipi, fotoperiyodik sınıflaması gibi birçok etken bulunmaktadır. Bununla birlikte,
üretim yapılacak sistemin genel özellikleri seçilecek en doğru çeşit konusunda bazı ipuçları

verecektir. Örneğin, Hüyük, Konya’da yapılacak bir çilek üretimde ‘Festival’ çeşidi yerine
karasal iklim koşullarına uyum için bu gen havuzu kullanılarak geliştirilmiş bir çeşidin daha

başarılı olması muhtemeldir.

Temel anlamda çilekler de diğer kültür bitkileri gibi fotosentez sonucu ürettikleri
asimilatları meyve dönüştürmektedir. Buradaki verimlilik kullandıkları su ve besin maddeleri

ile fotosentez etkinliklerine bağlı olmaktadır. Bu bağlamda bir çilek çeşidinin tüm bahçe
bitkileri özellikleri bakımından en üstün sınıfta yer alması mümkün değildir. Çilek üretiminde

günümüze kadar kullanılan çeşitler içinde muhtemelen en geniş alanlara ulaşan ‘Camarosa’

çeşidini değerlendirelim. ‘Camarosa’ çeşidinin bu başarısı muhtemelen verim, meyve kalitesi
ve erkencilik gibi üç temel özellik bakımından bir denge içermesinde olabilir (Şekil 2). Bilindiği