Page 40 - ÇİLEK ÇALIŞTAYI KİTAP

Nötr gün çileklerinde hava sıcaklığı arttıkça meyveler küçülmektedir (3). Meyve

iriliğini ovül sayısı ve meyve hacmi etkilemektedir. Ovül sayısı çiçeklenme öncesindeki 462

gün-derece sıcaklıklar tarafından etkilenmektedir, ovül oluşumu için optimum sıcaklık
14°C’dir. Meyve hacmini ise hücre sayısı ve hacmi belirlemektedir ki bu da çiçeklenmeden

1 hafta önceki sıcaklıklarla etkilenmektedir. Hücre hacmi serin sıcaklıklarda artmaktadır. Bu

duruma göre çilek bitkilerinde açık çiçek safhasından önceki periyotta 14°C’nin üzerindeki
yüksek sıcaklıklara karşı önlem almak gerekir. Bitkilerin gövde seviyesine yerleştirilen

borularda soğuk su dolaşımının sıcaklığı düşürmek için bir yöntem olabileceği ileri

sürülmüştür. Aynı şekilde 14°C’nin altındaki düşük sıcaklıklara karşı da önlem almak
gerekecektir.

Çilek yetiştiriciliğinde yüksek sıcaklık stresinin olumsuz etkileri tamamen
önlenemeyebilir. Ancak örtüaltı üretim sistemleri için geliştirilem malzemeler (polietilenler

örtüler gibi) ve ileri teknikler yüksek sıcaklık stresinin şiddetini azaltabilir.
Yaz-sonbahar üretiminde meyve üretimi ve meyve iriliği açısından farklı renkteki

(gümüş-gri, beyaz ve siyah) malçlardan gümüş-gri malçlar üzerinde ağustos ayı verimleri

önemli ölçüde yüksek bulunmuştur (14). Yüksek rakımlarda yapılan yetiştiricilikte meyve
üretimi açısından beyaz/siyah ve siyah malçlardan beyaz/siyah malç uygulamasının daha iyi

sonuç verdiği bulunmuştur. Farklı renkteki malçlar üzerinde belirgin hasat pikleri
görülmüştür (1). Pazar açısından hasadın belli periyotlarda yoğunlaşması değil, tüm yaz-

sonbahar boyunca sezona düzenli dağılımı önemlidir. Dolayısıyla yaz-sonbahar aylarına
hasadın düzenli dağılımını sağlamak amacıyla farklı plastik malç materyallerinin

değerlendirilmesi dikkate alınabilir.

Yüksek tünellerde gölge örtüsünün yaz aylarında sıcaklığı 4°C kadar azalttığı ve böylece
çilek bitkileri için daha optimum yetiştirme koşulları sağladığı belirtilmiştir (26).

Yaz-sonbahar üretiminde yüksek tünellerde sıcaklık kontrolü için evaporatif
soğutmanın etkileri araştırılmıştır. Hava sıcaklığı 29.4 °C’ye ulaştığında parseller üzerine

yerleştirilen yağmurlama başlıklarıyla 5 dakika aralıklarlarla yapılan yağmurlamanın toplam

ve pazarlanabilir meyve miktarını ve aynı zamanda gri küf oluşumunu etkilemediği
bulunmuştur. Bununla birlikte meyve içi sıcaklığı, meyve üretimi ve hastalık oluşumu

üzerine evaporatif soğutmanın etkilerini inceleyen ileri çalışmalara ihtiyaç olduğu
belirtilmiştir (10).

Yüksek sıcaklığa dayanıklı çeşitlerin ıslahı ve kullanımı, yüksek sıcaklığın zararlarını

önlemenin en etkili yoludur. Bu amaçla sıcağa dayanıklı nötr gün genotipleri kulanılmalı ve
mevcut nötr gün çeşitlerinin yüksek sıcaklıklardaki performansları bilinmelidir. Ülkemizde

yapılan çalışmalarda nötr gün çeşitlerinden Redlans Hope yüksek sıcaklığa nispeten
dayanıklı; Whitney ve Fern nispeten hassas olarak belirlenmişlerdir (13). Ondokuz Mayıs