Page 30 - จุลสารฉบับพิเศษ เล่าขานตำนานศาลายา ประจำปี 2563

๒๒ | “กับข้าวกับปลา กับยา”

ผลไม้ชนิดที่ท่านกล่าวถึงนี้ผู้เขียนเข้าใจว่าน่าจะหมายถึง "ลูกส ารอง"
ซึ่งเป็นชื่อผลไม้ซึ่งมีอยู่ในแถบภาคตะวันออกมากที่สุด โดยเฉพาะในจังหวัด

จันทบุรีและตราด ส่วนทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือจะมีอยู่ที่อุบลราชธานี
ซึ่งเรียกว่า หมากจอง และทางใต้เรียกว่า พุงทะลาย ลูกส ารอง เป็นพืชสมุนไพร

ขึ้นอยู่ในป่า ซึ่งคนโบราณมักจะเข้าป่าเพื่อเก็บลูกส ารองน ามาแช่น ้ารับประทาน
เพื่อแก้ร้อนในกระหายน ้า ท าให้ชุ่มคอ เมื่อรับประทานแล้วจะเย็นชื่นใจรสชาติ

คล้ายเฉาก๊วย ผลคล้ายผลองุ่น ล าต้นก็ไม่ใคร่ใหญ่ สมกับค าที่ท่านอ้างใน
กลอนสวดจึงอนุมานเอาว่า ท่านคงหมายถึงลูกส ารองนี้เอง

นอกจากเนื้อหาวรรณกรรมที่เป็นกลอนสวดแล้ว ในสมุดไทย
เล่มเดียวกันนี้ยังมีเรื่องแทรกเบ็ดเตล็ดด้วย ได้แก่ รายนามพระสงฆ์แขวงกรุงเก่า

ดังนี้ พระครูธรรมิกานุจารี พระครูธรรมิกาจารคุณ พระครูธรรมิกาจารวัตร
วัดธรรมิกราช พระครูวิบุลยสังวร วัดตองปุ พระครูสุนทรธรรมวินัย วัดศรีปวัติ

และรายนามพระสงฆ์เมืองก าแพงเพชรคือ พระครูประกาศสาสนกิจ วัดคูยาง
เจ้าคณะเมืองก าแพงเพชร รวมทั้งยังแทรกชื่อถั่วและมะเขือต่างๆ เข้าใจว่า

คงเป็นการทบทวนชื่อว่าชื่อพันธุ์เหล่านี้มีในค าประพันธ์ครบหรือไม่ และท้ายสุด
กล่าวถึง "คนแจงไว้" ซึ่งยังสรุปไม่ได้ว่าเป็นคณะผู้ประพันธ์หรือเป็นผู้แจง

พันธุ์พืชชนิดต่างๆ ให้กับกวีปรากฏนามดังนี้

นายนิม บ้านบางพลับ ๑

นายหน่าย บ้านเสาหิน ๑ คนแจงไว้
นายสี บ้านบางแพรก ๑

ทุเรียนกลอนสวด เป็นวรรณกรรมที่แสดงให้เห็นถึงภูมิรู้ของกวีในเชิง

พฤกษศาสตร์โดยเฉพาะเรื่องผักและผลไม้ ผู้อ่านเมื่อเสพแล้วจึงได้รสชาติเป็น