Page 35 - จุลสารฉบับพิเศษ เล่าขานตำนานศาลายา ประจำปี 2563
P. 35
จุลสาร “เล่าขานต านานศาลายา” ฉบับพิเศษ | ๒๗
การแพทย์ในแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์
ปรีดี พิศภูมิวิถ
ี
*
ในช่วงรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช (พ.ศ.๒๑๙๙ – ๒๒๓๑)
เป็นช่วงระยะเวลาราว ๓๒ ปีที่สยามมีความเจริญในหลากหลายด้าน ทั้งได้รับ
ความรู้ที่เข้ามาใหม่พร้อมกับการปรากฏขึ้นของบรรดามิชชันนารีสอนศาสนา
และความรู้ดั้งเดิมของสยามที่ได้รับการพัฒนาต่อยอดขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่ง
การต่างประเทศที่น ามาซึ่งความเจริญด้านวิทยาศาสตร์ ดาราศาสตร์ การแพทย์
สาธารณสุข และอื่นๆ
การแพทย์หรือการรักษาโรคในสยามมีการปฏิบัติเช่นเดียวกับภูมิภาค
อื่นๆ กล่าวคือ เป็นการใช้ความเชื่อในสิ่งเหนือธรรมชาติในการช่วยบ าบัดรักษาโรค
ผ่านผู้ประกอบพิธีกรรรม ทั้งพระสงฆ์ พราหมณ์ และผู้ประกอบพิธีกรรมอนๆ
ื่
ยาบ าบัดรักษาก็คือสมุนไพรต่างๆ ทั้งที่หาได้ในชีวิตประจ าวัน และของ
หายากพิเศษ เมื่อน ามาผสมกับกระสายยา ก็กลายเป็นตัวยารักษาโรคได้
การแพทย์ที่ผสานความเชื่อในลักษณะนี้อาจนับว่าเป็นการแพทย์ขึ้นพื้นฐานของ
สังคมบรรพกาล ซึ่งจะปรับเปลี่ยนไปเมื่อชาวตะวันตกเข้ามามีบทบาทใน
ราชส านักอยุธยามากขึ้น
ในพระนครศรีอยุธยามีตลาดที่ขายยาอยู่หลายแห่ง และตัวยาที่ซื้อขาย
ก็ปรากฏในต ารายาแต่โบราณ ดังค าพรรณนาพระนครศรีอยุธยาความตอนหนึ่ง
๑
ว่า “ย่ำนป่ำยำขำยสรรพเครื่องเทศ เครื่องไทยและเป็นสรรพคุณยำทุกสิ่ง”
* รองศาสตราจารย์ ดร., หมวดวิชาศกษาทั่วไป คณะศลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
ึ
ิ
๑ ค ำให้กำรขุนหลวงวัดประดู่ทรงธรรม: เอกสำรจำกหอหลวง, กรุงเทพฯ: คณะกรรมการช าระ
ประวัติศาสตร์ไทยฯ ส านักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี, ๒๕๓๔, หน้า ๑๒
