Page 341 - BUKU III BAHASA JAWA

LAMPIRAN 1

BAHAN AJAR

Undha Usuk Basa Jawa
Basa Jawa tansah ngugemi undha usuk basa, iki sing mbedakake basa Jawa klawan basa Liyane.
Undha usuk basa Jawa diperang kaya ing ngisor iki:
Basa Ngoko
1. Ngoko Lugu
Ngoko lugu yaiku basa ngoko sing ora kecampuran tembung-tembung krama inggil tumrap wong
sing diajak
pacaturan, wuwuhane tetep ngoko, sipate rumaket utawa akrab.
Penganggone:
a. Dienggo dening sapadha-padha kang wis kulina.
b. Dienggo ndhuwuran marang andhahan.
c. Dienggo wong kang wis tuwa marang sing enom, kayata: wong tuwa marang anake, guru marang
muride, eyang marang putune, lan sapanunggalane.
Tuladha:
a. Kowe gelem turu kene?
b. Kowe sesuk apa sida lunga?
c. Kowe ditukokake jajan pasar!

2. Ngoko Alus
Ngoko alus yaiku basa ngoko sing kecampuran tembung-tembung krama inggil tumrap wong sing
diajak pacaturan, krama ingghil khusus kanggo wong liya, wuwuhan tetep wuwuhan ngoko,
tembung kowe dadi panjenengan.
Penganggone:
a. Sedulur enom marang sedulur tuwa.
b. Wong sing kaprenah tuwa marang wong enom sing drajade luwih dhuwur.
c. Ibu marang bapak sing wis kulina nganggo basa ngoko.

Tuladha:
a. Panjenengan kersa sare kene Mbak?
b. Panjenengan sesuk apa sida tindak?
c. Panjenengan dipundhutake jajan pasar!
Pangeling:
Sing dikramakake ing basa ngoko alus yaiku:
a. Tembung sesulih purusa II (kata ganti orang ke-2) lan tembung kriya.
b. Tembung kriya sing dikramakake, ater-ater (awalan) lan panambang (akhiran) tetep ngoko.

Basa Krama
Basa krama diperang dadi loro, yaiku:
1. Krama lugu
Basa krama lugu yaiku basa krama sing tembung-tembunge lugu lan ora kecampuran tembung-
tembung krama inggil tumrap wong sing diajak pacaturan, tembung kowe dadi sampeyan, tembung
aku dadi kula.
Penganggone:
1. Marang wong sadrajad sing durung raket (durung akrab).
Tuladha:
a. Sampeyan purun tilem mriki?

13