Page 55 - thphanvantriq1_1105581_1ho-chi-minh-bien-nien-tie

55

- Báo cáo của mật thám Đơvedơ. Bản chụp lưu tại Bảo tàng Hồ Chí Minh.

Tháng 12, ngày 25

Nguyễn Ái Quốc tham gia Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XVIII Đảng Xã hội
11
Pháp với tư cách là đại biểu Đông Dương.
Đại hội khai mạc lúc 10 giờ 35 phút ngày 25-12-1920 tại phòng họp lớn của nhà
Mane ở thành phố Tua (Tours), cách Pari 237km.

Khi Đoàn Chủ tịch giới thiệu Nguyễn Ái Quốc là đại biểu Đông Dương, cả Đại hội
đứng dậy vỗ tay. Lần đầu tiên có một người Việt Nam tham gia một đại hội đại biểu
của một chính đảng Pháp. Nguyễn Ái Quốc cũng là người bản xứ duy nhất trong số
đại biểu các thuộc địa có mặt trong đại hội.
Trong hội trường đại hội, các đại biểu ngồi theo khuynh hướng chính trị. Những
người cùng quan điểm ngồi cạnh nhau. Nguyễn Ái Quốc ngồi dãy ghế thứ hai phía
trái (nhìn từ Đoàn Chủ tịch xuống), cạnh Pôn Vayăng Cutuyriê và những người
thuộc phe tả.

12
Một nhà báo đã chụp ảnh Nguyễn Ái Quốc và in trên tờ Le Matin . Ngày hôm sau
cảnh sát tìm đến Nguyễn Ái Quốc. Những nghị viên Đảng Xã hội can thiệp, mật
thám không dám vào phòng họp và Nguyễn Ái Quốc vẫn đàng hoàng dự đại hội.

- Trần Dân Tiên: Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch, Nxb.
Sự thật, Hà Nội, 1975, tr.43.

- Ban Nghiên cứu Lịch sử Đảng Trung ương: Chủ tịch Hồ Chí Minh - Tiểu
sử và sự nghiệp, Nxb. Sự thật, Hà Nội, 1980, tr.48.

Tháng 12, ngày 26
Tại phiên họp buổi chiều của đại hội, sau lời mời của Chủ tịch Đại hội Gútđơ
(Goude), Nguyễn Ái Quốc với tư cách là đại biểu Đông Dương đã phát biểu ý kiến.

Trong lời phát biểu, Nguyễn Ái Quốc lên án chủ nghĩa đế quốc Pháp, vì lợi ích của
nó, đã dùng lưỡi lê chinh phục Đông Dương và trong suốt nửa thế kỷ qua, nhân dân
Đông Dương không những bị áp bức và bóc lột một cách nhục nhã mà còn bị hành
hạ và đầu độc một cách thê thảm. Bằng những sự thật, Nguyễn Ái Quốc tố cáo
những sự tàn bạo mà bọn thực dân Pháp đã gây ra ở Đông Dương, và cho rằng
"Đảng Xã hội cần phải hoạt động một cách thiết thực để ủng hộ những người bản
xứ bị áp bức", rằng "Đảng phải tuyên truyền chủ nghĩa xã hội trong tất cả các nước
thuộc địa... đánh giá đúng tầm quan trọng của vấn đề thuộc địa...".

Nguyễn Ái Quốc đã kết thúc bài phát biểu được Đại hội nhiệt liệt hoan nghênh bằng
lời kêu gọi thống thiết: "Nhân danh toàn thể loài người, nhân danh tất cả các đảng
viên xã hội, cả phái hữu lẫn phái tả, chúng tôi kêu gọi: Các đồng chí, hãy cứu chúng
tôi!".

- Bài phát biểu của Nguyễn Ái Quốc, in trong cuốn Đại hội lần thứ XVIII
Đảng Xã hội Pháp, ấn hành tại Pari, năm 1921. Bản chụp lưu tại Viện Hồ Chí Minh.