Page 68 - thphanvantriq1_1105581_1ho-chi-minh-bien-nien-tie

68

Bài viết của Nguyễn Ái Quốc nhan đề Nền văn minh thượng đẳng đăng trên báo Le
Libertaire.

Trích dẫn những ghi chép từ cuốn nhật ký của một tên lính thực dân về những hành
động man rợ của đồng bọn mà chính y cũng phải thừa nhận: "Trong tất cả những
cảnh tượng đó, tôi chỉ còn nhớ được một điều, là chúng ta còn tàn bạo, còn dã man
hơn cả chính những tên cướp biển", tác giả tố cáo "dưới nhãn hiệu Tự do, Bình
đẳng, Bác ái và nhân danh "nền dân chủ Pháp", người ta đang đầu độc một cách
có hệ thống chủng tộc Đông Dương. Nhưng, bên cạnh việc đầu độc tập thể và chính
thức đang làm vẻ vang lớn cho đất nước có bản Tuyên ngôn nhân quyền kia, còn
có cả những vụ giết hại cá nhân của những kẻ đi khai hoá". Những "chiến công"
đó được kể lại như để tự khoe khoang một sở thích quái ác thượng đẳng và đặc biệt

của những kẻ thực dân.
- Báo Le Libertaire, ngày 23-9-1921.

- Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, t.1, tr.46
- 47.

Tháng 9, ngày 25
Nguyễn Ái Quốc, Phan Châu Trinh, Phan Văn Trường, Phan Cao Đoan, Phan Cao
Lục họp ở nhà số 6 phố Vila đê Gôbơlanh, từ 14 giờ đến 15 giờ. Tranh luận sôi nổi.

- Báo cáo của mật thám Đơvedơ. Bản chụp lưu tại Bảo tàng Hồ Chí Minh.

Tháng 9, ngày 29

Nguyễn Ái Quốc, Phan Châu Trinh, Phan Văn Trường, Phan Cao Đoan, Phan Cao
Lục họp ở nhà số 6 phố Vila đê Gôbơlanh. Sau bữa ăn tối có cuộc tranh luận căng
thẳng đến tận nửa đêm.

- Báo cáo của mật thám Đơvedơ. Bản chụp lưu tại Bảo tàng Hồ Chí Minh.
Tháng 9, ngày 30

Bài viết của Nguyễn Ái Quốc nhan đề Tội ác của chủ nghĩa thực dân, đăng trên
báo La Vie Ouvrière.

Bài báo điểm lại lai lịch và tội ác của bọn quan lại cai trị thực dân Pháp ở Đông
Dương mà hầu hết bọn chúng đều xuất thân từ tầng lớp cặn bã của xã hội - bọn du
thủ du thực, có nhiều tội ác ở Pháp, chuồn sang Đông Dương và được chính quyền
thuộc địa đưa lên làm thống đốc, công sứ, v.v.. Bọn này không biết gì hết, ngoài
việc bóc lột, vơ vét để làm giàu, hành hạ, khủng bố nhân dân bản xứ một cách tàn
bạo, điển hình là tên Đáclơ (Darles) - Công sứ tỉnh Thái Nguyên.

Bài báo kết luận:

Những điều mà chính quyền thực dân thường khoe khoang là "xứ Đông Dương
hạnh phúc và phồn vinh" là như thế đó!
Cùng ngày, bài viết của Nguyễn Ái Quốc nhan đề Sự quái đản của công cuộc khai
hoá đăng trên báo Le Libertaire.