Page 13 - marine meteorology

➢ Kara ve denizlerin etkisi: Kara ve denizlerin farklı ısınıp soğuması sonucunda
basınç ve rüzgar kuşaklarında değişmeler meydana gelir. Bu değişmeler atmosferik
hava hareketlerine neden olur.

Ekvator, Güneşten gelen enerjiyi kutuplara nazaran daha fazla alarak daha çok ısınır.
Bu durum küresel ölçekte basınç ve rüzgarın yeryüzündeki dağılımını etkiler. Bu dolaşım,
kutuplardan ekvatora soğuk havayı, ekvatordan kutuplara doğru sıcak havayı taşıyacak
şekilde çalışır.

Bu dolaşım, üç hücreli modern küresel sirkülasyon modeli ile açıklanmaktadır.

➢ Hadley hücresi (Hadley cell): 0 ° - 30°
enlemleri arasında Ekvatordaki
ısınmaya bağlı olarak ısının yükselerek
tropopoza (troposfer ve sratosferi ayıran
tabaka) kadar çıkması ve kutuplara
doğru hareket ederken soğuyarak 30°
enleminde çökmesiyle döngüyü
tamamlar ve yeni döngüye başlar.
Dünya yuvarlak olduğu için ekvator ve
çevresi kutup bölgelerine nazaran daha
çok ısınır. Bunun sonucu olarak ekvator
ve çevresindeki ısınan hava
yükseldiğinden bu bölgede termik
ekvatoral alçak basınç kuşağı
(Intertropical Convergence Zone-ITCZ)
oluşur. Kuzey Yarımkürede
kuzeydoğulu, Güney Yarımkürede ise
güneydoğulu ticaret rüzgârları arasında
kalan bölgede hafif rüzgârların estiği,
sakin ekvatoral kuşaktır.

➢ Ferrel hücresi (Ferrel cell): 30° - 60° enlemleri arasında, yani polar ve hadley
hücreleri arasında kalan bölgede oluşan döngüdür. Yer yüzeyi boyunca ısınan hava
kütlelerinin kutuplara doğru hareket etmesi 60° enleminde yükselmesi ve stratosferde
ısı kaybı nedeniyle soğuyup yoğunlaşarak tekrar ekvator yönüne hareket ederek 30° de
alçalarak döngüyü tamamlar. 30° enlemlerinde yer üzerinde dinamik yüksek basınç
(subtropikal yüksek basınç) kuşakları meydana gelir. Her iki yarı kürede 30° enleminde
Hadley ve Ferrel hücrelerindeki hava akımlarının birlikte alçalmaları sürekli olarak
esen batılı ve ticaret rüzgârlarının oluşmasını sağlar.

➢ Kutup hücreleri (Polar cell): 60° enlemlerinden kutup bölgelerine uzanan alanlarda
oluşur. Kutuplarda bulunan hava aşırı soğuk olduğu için yoğunluğu yüksektir. Bu hava
kütlesi yer yüzeyi boyunca ilerleyerek 60° enlemine vardığında ısınarak yükselir. Kütle
dengesini korumak üzere kutuplara doğru hareket eden hava kütlesi ısı kaybından
İçindekiler 12