Page 14 - marine meteorology

dolayı soğur ve yoğunlaşarak kutuplar üzerinde alçalarak döngü tamamlanır. Soğuk
olan kutup bölgelerindeki hava alçalacağından bu bölgede termik bir yüksek basınç
kuşağı oluşmaktadır. Atmosferik dolaşıma bağlı olarak kutup bölgelerinde zayıf hava
akışları oluşur.

1.6 Atmosferik Döngüler

Dünyanın enerji kaynağı olan Güneşten gelen kısa dalgaların %33’ü uzaya geri
yansır. Geri kalan %67’lik kısmı ise atmosfer ve yeryüzü tarafından emilir. Güneşten gelen
uzun dalgalar yeri ve atmosferi ısıtarak uzaya geri yansır. Güneşten gelen enerjinin bu
hareketine enerji döngüsü denir.

Atmosferde bulunan gazlardan biri
olan karbondioksit (CO2) gazı ağırlıklı
olarak bitkilerin fotosentezi sonucu
tüketilir. Tüketilen karbondioksitin tekrar
doğaya dönmesi canlıların solunumları,
organik maddelerin yanması ve beşeri
faaliyetler sonucu gerçekleşir. Tüketilen
karbondioksitin çeşitli yollarla tekrar
doğaya dönmesine karbondioksit döngüsü
denir.

Atmosferdeki oksijen
(O2) organik maddelerin
oksidasyonunda, odun, kömür
gibi maddelerin yanmaları
sırasında büyük oranda tüketilir.
Azalan oksijen bitkilerin
fotosentezi sonucunda ve belli
bir yükseklikteki atmosferdeki
suyun oksijen ve hidrojene
ayrılmasıyla oluşur. Tüketilen
oksijenin yerine tekrar aynı
miktarda oksijenin üretilmesine
oksijen döngüsü denir.

Atmosferde oluşan şimşek ve yıldırımlar sırasında azot ile oksijen birleşerek azot gazının
kullanılır hali olan nitrit (N2O2) ve nitratlar (NO3) oluşur. Bunlar yağışla toprağa geçerek,
bitkiler tarafından tüketilir. Topraktaki bakteriler de, azot ile oksijeni birleştirerek nitrit ve
nitratlara dönüştürürler. Azotun atmosfer ve yer arasındaki dolaşımına azot döngüsü denir.

İçindekiler 13