Page 85 - Przejdz_na_wyzszy_poziom_t1_flipingbook online

II. DOOKOŁA śWIATA

wierzą w przesądy, na wszelki wypadek w ważnych momentach nie rozstają się
ze swoimi „amuletami”. Dlaczego? [...]
Choć niektórzy z nas wierzą w magiczną moc przedmiotów, zdarzeń i słów,
według naukowców przesądy to nic innego jak swego rodzaju odruchy bądź
przyzwyczajenia. Jeśli student zabiera na egzaminy swoje szczęśliwe pióro, dzię-
ki czemu udaje mu się je zdać, to – jak dowodzą badania – po każdym takim
zdarzeniu będzie bardziej przesądny. Dlaczego? Bo w ludzkim przekonaniu,
to właśnie konsekwencje danych zachowań zmieniają prawdopodobieństwo
jego wystąpienia. Jeśli masz odwagę stawić czoła pytaniom egzaminacyjnym,
prawdopodobnie umiesz na nie odpowiedzieć, a więc bardzo możliwe jest to, że
sobie z nimi poradzisz. Tuż przed wyjściem nadzieję powodzenia pokładasz jed-
nak we wszystkim, co może ci pomóc – odpowiednim ubraniu, długopisie i po
prostu szczęściu. Po otrzymaniu pozytywnej oceny, szukasz „winowajcy”, którym
może być np. pióro. Idziesz z nim ponownie na egzamin i znów zdajesz, a twój
przesąd ulega wzmocnieniu. [...]
Takie zestawienie relacji dwóch elementów potrzebnych do powstania
przesądu, a więc: „zachowania” (zabieranie na egzaminy ulubionego pióra)
i „wzmocnienia”(zdany egzamin) nie muszą zawsze być efektem relacji przyczy-
nowo-skutkowej – zależność pomiędzy nimi może być zupełnie przypadkowa.
Innym źródłem „magicznej siły” danych przesądów jest wiara przekazywana
z pokolenia na pokolenie. Jeśli jesteśmy od dzieciństwa przekonywani, że czte-
rolistna koniczynka noszona np. na łańcuszku, przynosi szczęście, cóż straszne-
go musiałoby się zdarzyć, byśmy zwątpili w jej dobry omen?
Ciekawostki na temat przesądów:
ū Zwierzęta też wierzą w przesądy! Dowiodły to badania na gołębiach, prze-
prowadzone przez Burrhusa Fredericka Skinnera tuż po II Wojnie Światowej.
Podczas eksperymentu [...] ptaki zaczęły zachowywać się nieracjonalnie. [...]
Jedne z nich kręciły się w kółko zgodnie z ruchem wskazówek zegara, inne
wykonywały wahadłowe ruchy ciała, a niektóre wpychały głowę w rogi klat-
ki, wierząc, iż takie zachowanie pomoże zdobyć pokarm. [...]
ū Z obserwacji socjologów wynika, że przesądy w pracy występują częściej
w zawodach, których nieodzownym elementem są występy publiczne (ak-
torzy, piosenkarze, tancerze, sportowcy).
ū Niektóre przesądy są ściśle związane z kulturą naszych pogańskich przod-
ków, jednak większość z nich pochodzi ze „wspólnego worka” wierzeń i przy-
zwyczajeń ludzi z całego świata – tym samym rodzime przesądy zanikają!

Pytania:
1) W jaki sposób psychologowie wyjaśniają mechanizm wierzenia w przesądy?
2) Jaką rolę w wierze w przesądy spełnia środowisko, w którym żyjemy?
3) Kto i kiedy najczęściej wierzy w przesądy?
4) Kiedy pojawia się wiara w przesądy?
5) W jaki sposób rodzima tradycja jest związana z przesądami?

85