Page 210 - Thai Heritage from Space_ebook
P. 210
สถานที่ตามเส้นทางเสด็จประพาส
“ถนนพระร่วง” ในพระราชนิพนธ์
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
ร่องรอยแนวคู-คันดินที่เห็นเป็นช่วงๆ เชื่อกันมาแต่อดีตว่า
พูนดินขึ้นเพื่อสร้างให้เป็นถนน เรียกว่า “ถนนพระร่วง” ใช้ในการ
สัญจรจากเมืองหลวงสุโขทัยไปยังเมืองลูกหลวงที่ก�าแพงเพชรด้าน
ทิศใต้ และเมืองลูกหลวงที่ศรีสัชนาลัยด้านทิศเหนือ พระบาทสมเด็จ
พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อครั้งยังทรงด�ารงพระราชอิสริยยศ
พระบรมโอรสาธิราช ทรงสนพระทัยและได้เสด็จส�ารวจถนนโบราณ
ด้วยพระองค์เอง ตลอดแนวเริ่มต้นจากก�าแพงเพชรจนถึงศรีสัชนาลัย
และทรงท�าแผนที่แสดงรายละเอียดสถานที่ต่างๆ ตลอดเส้นทางที่ได้
เสด็จผ่าน ดังที่ได้ทรงบันทึกไว้ในพระราชนิพนธ์ “เที่ยวเมืองพระร่วง”
พ.ศ. ๒๔๕๑ ซึ่งส่งผลให้เกิดการอนุรักษ์ และท�าให้ร่องรอย
แนวคู-คันดินที่เชื่อกันมาแต่อดีตว่าสร้างขึ้นเป็นถนนนั้น ยังคงสภาพ
เหลือไว้จนถึงปัจจุบัน และใน พ.ศ. ๒๕๑๐ กรมศิลปากรได้ส�ารวจ
โบราณสถานตลอดแนวถนนพระร่วง โดยอาศัยแผนที่และหลักฐาน
ตามที่ปรากฏในพระราชนิพนธ์เที่ยวเมืองพระร่วง ซึ่งยังคงปรากฏ
และแสดงให้เห็นได้ชัดเจนในภาพจากดาวเทียมตลอดแนวตั้งแต่
ก�าแพงเพชรถึงศรีสัชนาลัย
การเสด็จของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
ในครั้งแรกก่อนนั้นเป็นไปอย่างรีบด่วน และเมื่อทูลเกล้าฯ ถวายให้ทรง
ทราบว่าได้พบแนว “ถนนพระร่วง” และพร้อมรับเสด็จแล้ว ทรงตัดสิน
พระทัยแจ้งกลับไปและเริ่มต้นเดินทางในทันที โดยเสด็จทางรถไฟ
พร้อมข้าราชบริพาร จากสถานีรถไฟจิตรลดา เมื่อวันที่ ๔ มกราคม พ.ศ. ๒๔๕๐ จนถึงปากน�้าโพ
(นครสวรรค์) และเสด็จทางชลมารคจนถึงเมืองก�าแพงเพชร จากนั้นเสด็จตามแนวคันดินที่เชื่อกันว่า
สร้างขึ้นเป็นถนนพระร่วงไปยังเมืองสุโขทัย จนถึงเมืองศรีสัชนาลัย จากนั้นได้เสด็จต่อไปจนถึง
เมืองอุตรดิตถ์ และเสด็จกลับโดยเรือพระที่นั่ง พักที่เมืองพิษณุโลกและต่อไปจนถึงปากน�้าโพ จากนั้น
ได้เสด็จโดยทางรถไฟกลับถึงกรุงเทพฯ เมื่อวันที่ ๙ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๕๐ รวมเสด็จประพาสครั้งนี้
๖๕ วัน รวมระยะทางไป-กลับวัดจากข้อมูลภาพจากดาวเทียมทั้งสิ้นไม่น้อยกว่า ๘๘๐ กิโลเมตร
ตลอดเส้นทางที่เสด็จผ่าน ทรงบันทึกเล่าเรื่องสถานที่ต่างๆ ไว้อย่างละเอียด รวมถึงการท�า
แผนที่แสดงแนวเส้นทางส�ารวจถนนพระร่วงที่เสด็จผ่าน แบ่งเป็น ๒ ส่วน เขียนไว้บนแผ่นเดียวกัน
ช่วงทิศใต้จากก�าแพงเพชรถึงสุโขทัย และช่วงทิศเหนือจากสุโขทัยถึงศรีสัชนาลัย โดยมีพระราชประสงค์
ให้คนไทยได้รับรู้ถึงสถานที่ประวัติศาสตร์ที่มีอยู่หลากหลายในบ้านเมืองของเรา สามารถเลือกเที่ยว
เรียนรู้ ได้ไม่แพ้ไปต่างประเทศตามความนิยมสมัยนั้น และเพื่อให้สะดวกส�าหรับผู้สนใจศึกษา
ด้านประวัติศาสตร์โบราณคดี โดยมุ่งหวังให้เกิดความส�านึกในภูมิปัญญาของบรรพบุรุษ อันมีคุณค่า
ควรอนุรักษ์ให้คงไว้บนผืนแผ่นดินไทย พระราชนิพนธ์เที่ยวเมืองพระร่วงได้ส่งผลถึงสถานที่ส�าคัญ
ทางประวัติศาสตร์ รวมทั้งแนวคันดินที่เชื่อมาแต่อดีตว่าสร้างขึ้นเป็นถนนนั้น ยังคงสภาพเห็นได้ทั้งใน
ภูมิประเทศ และสามารถศึกษาได้จากรูปถ่ายทางอากาศ และภาพจากดาวเทียม ดังพระราชนิพนธ์
ค�าน�าที่ได้ทรงชี้ชวนให้คนไทยหันมาสนใจให้ความส�าคัญ และร่วมมือศึกษาให้มีผลต่อการอนุรักษ์
ปรากฏในพระราชนิพนธ์ “เที่ยวเมืองพระร่วง” ดังนี้
196 196 l
